Caitlin Moran

(Brighton, Erresuma Batua, 1975) Zutabegilea eta musikako, zinemako eta telebistako kritikaria da. Gainera, zenbait libururen egile ere bada; haietan, feminismoaren ohiko lekuez barre egiten du, eta zuzentasun politiko oro saihesten du, baina, betiere, feminista izateari eta feminismoan jarduteari utzi gabe. Besteak beste, ‘Cómo ser mujer’ liburua nabarmendu behar da; best sellerra izan zen mundu-mailan, eta, haren bitartez, British Book Awards Book of the Year eta Irish Book Award sariak lortu zituen. Era berean, ‘Cómo se hace una chica’ (zinemarako egokitu zen, 2019an, eta bera izan zen gidoilarietako bat), ‘Cómo ser famosa’ eta, azkenik, ‘Más que una mujer’ idatzi ditu. Horiek guztiak Espainian argitaratu ditu Anagrama argitaletxeak. 2010ean, urteko zutabegile onenaren Britainia Handiko saria jaso zuen, eta, 2011n, kritikari eta elkarrizketari onenarena.

Foto © Chris Floyd 

José María Merino

(A Coruña, 1941) Idazlea eta Real Academia Españolako kidea da 2009tik. Haurtzaroa eta nerabezaroa Leonen eman zituen, eta Zuzenbidea ikasi zuen Madrilgo Unibertsitate Konplutentsean. Literaturan poesiaren bidez hasi zen, baina bere lanean narratiba da nabarmen eta, batik bat, ipuingintza; Espainian genero horretan ordezkari nagusietako bat da. Bere kontakizunek normalean eduki fantastikoa dute, eta ‘Historias del otro lugar’ (Alfaguara, 2010) bolumenean daude jasota. Eleberrigile-lanetan, Premio de la Crítica saria jaso zuen, 1985ean, ‘La orilla oscura’ (Alfaguara) lanagatik. Era berean, Haur Literaturako Sari Nazionala, NH saria eta Salambó saria jaso ditu. Era berean, Alfaguaran, besteak beste, honako eleberri hauek argitaratu ditu: ‘Las visiones de Lucrecia’ (1996, Miguel Delibes saria); ‘El heredero’ (2003, Ramón Gómez de la Serna saria); ‘El lugar sin culpa’ (2007, Gonzalo Torrente Ballester saria); ‘El río del Edén’ (2012, Premio Nacional de Narrativa), eta, oraintsuago, ‘La novela posible’ (2022). 2021ean, Premio Nacional de las Letras Españolas saria jaso zuen. Literatura-kritikan dihardu eta artikuluak idazten ditu Leer eta Revista de Libros aldizkarietan eta El País egunkarian.

Foto © Jeosm

Rodrigo Cortés

(Pazos Hermos, Ourense, 1973) Margolari, idazle eta musikari izan nahi zuen: gaur egun, guztia batera egiten du, zineman diharduenean. Robert de Niroren eta Sigourney Weaver-en zuzendari-lanak bete ditu ‘Luces rojas’ filmean; Ryan Reynolds-enak, ‘Buried’ filmean, eta Uma Thurman-enak, ‘Blackwood’ filmean. Delirio argitaletxean, «aforismoen kontrako, kontakizun laburren  eta eskuzko puzgailuen» bi bilduma, ‘A las 3 son las 2’ eta ‘Dormir es de patos’, eta ‘Sí importa el modo en que un hombre se hunde’ eleberria argitaratu ditu. 2021ean, Literatura Random House-k bere bigarren eleberria argitaratu zuen, ‘Los años extraordinarios’, eta, orain, bosgarren liburua argitaratu du, ‘Verbolario‘. ‘Verbolario’ hiztegi satirikoa da; haren jatorria Rodrigo Cortések 2015az geroztik ABC egunkarian erabiltzen duen izen bereko atala da. Egunkari horretako orrialdeetan ere idatzi ohi du. Zinemaz, literaturaz eta musikaz hitz egiten du gaur egun gehien entzuten diren podcastetako bitan: ‘Todopoderosos’ eta ‘Aquí hay dragones’, Arturo González-Camposekin, Javier Cansadorekin eta Juan Gómez-Juradorekin batera.

Foto © Irene Medina

Jonathan Coe

(Birmingham, 1961) Cambridge-ko Trinity College-n ikasi zuen, eta Ingeles literaturako doktoretza lortu zuen Warwick-eko Unibertsitatean; erakunde horretan irakasle-lanetan jardun zuen. Hainbat eleberri idatzi ditu, askotan, politikarekin lotuak –politikari kritika garratzarekin heltzen dio, satiratik–: ‘¡Menudo reparto!’, ‘El Club de los canallas’ («eleberri koloretsuena urte ilunenetan», Rodrigo Fresán-en iritziz), ‘El Círculo Cerrado’, ‘La lluvia antes de caer’, ‘La espantosa intimidad de Maxwell Sim’, ‘El número 11’, ‘Expo 58’ («Graham Greene-k idatziko zukeen eleberria, baldin eta erabat nostalgiko egon zitekeen Evelyn Waugh behar baino gehiago irakurri izan balu», Laura Fernándezen iritziz), ‘El corazón de Inglaterra’ edo, oraintsuago, ‘El señor Wilder y yo’. Haiek guztiak Espainian argitaratu ditu Anagramak.

Raquel Sastre

(1981, Murtzia) Lehen urratsak komedian Paramount Comedy-n eman zituen. Harrezkero, zenbait esketx idatzi ditu ‘La hora de José Mota’ programarako, eta zenbait gidoi ‘El hormiguero’ programarako eta ‘La que se avecina’ telesailerako. Era berean, Cadena Ser-eko ‘Hoy por hoy’ eta ‘Yu: no te pierdas nada’ programetan parte hartu du, bai eta ‘Órbita Laika’ zientzia-zabalkunderako emisioan ere. ‘Risas al punto de sal’ (Ed. Planeta, 2021) liburuaren idazlea da; hartan, Phelan-McDermid sindromea eta autismoaren espektroko nahasmendua dituen neskato baten ama den aldetik bizi duen esperientzia jasotzen du, eta erakusten du umoreak nola laguntzen dion alaba zaintzeak dakarrena ahalik eta ondoen eramaten. Umore hori agerikoa da parte hartzen duen zientzia-zabalkunderako biltzarretako ikuskizunetan. Besteak beste, Naukas proiektuan, zientziari, umoreari eta eszeptizismoari buruzkoan; proiektuaren ohiko laguntzailea da.

Javier Jaén

Joan Miró hil zen urte berean, TIME aldizkariak ordenagailua urteko makina gisa hautatu zuen berean eta The A-Team lehen aldiz eman zen berean jaio zen Javier Jaén. Bruce Springsteen, Ray Charles, Julio Iglesias eta César Augusto enperadore erromatarra jaio ziren egun berean jaio zen. Diseinu Grafikoa eta Arte Ederrak ikasi zituen Bartzelonan, New Yorken eta Budapesten. Prentsako eta argitaletxeetako ilustrazioa, kultura-komunikazioa, publizitatea eta ikus-entzunezko proiektuak izan dira bere lanbide-jardueraren ardatz, bere obraz gainera. Honako hauentzat ere lan egin du: The New York Times, The New Yorker, The Washington Post, La Vanguardia, El País, Random House Mondadori, Planeta, Vueling Airlines, Unesco eta Greenpeace. Bere lanak sari ugari jaso ditu: American Society of Illustrators, American Illustration, Print Magazine-New Visual Artists (2013), Premio Gràffica (2010), The Society of Publication Designers (Oro 2018), Premios Feroz (2022) eta Society for News Design (2022). Zenbait erakusketatan parte hartu du: New York, Londres, Mexiko, El Salvador, Tallin, Seúl, Rotterdam, Paris eta Erroma. 2022an, bere lehandabiziko atzera begirako erakusketa aurkeztu zuen, Ja! jaialdiaren esparruan.

Foto © Joel Brooks

Rosa Belmonte

Murtzian jaio zen eta Zuzenbidean lizentziatu zen. Rosa Belmonte abokatua izan zen, lehendabizi, eta, ondoren, egunkarietako idazle. Bortxatzaileen defentsa eta idazketa konbinatu zituen, baina, azkenean, gauzak ikusi eta kontatzea aukeratu zuen. Umoretsu. Telebista ikusi eta kontatzea (kronika gehiago kritika baino), politikariak ikusi eta kontatzea, bizitza ikusi eta kontatzea. Betidanik egon da Vocento taldeari lotuta; zutabeak idazten ditu, apaindurarik gabe, «irain bat, Orwell-ek esango lukeen bezala, miniaturazko iraultza bat izan dadin lortzeko baino ez». Carlos Alsinaren ‘Más de uno’ programan dihardu lankidetzan, Onda Ceron; bertan, gainera, bihotzeko aldizkarien gaurkotasuna aztertzen du, Josemi Rodríguez Sieirorekin, eta La Culturetan parte hartzen du. Era berean, esRadioko ‘La mañana de Federico’ eta ‘En casa de Herrero’ programetan parte hartzen du, bai eta haren Libertad Digital argitalpenean eta José Luis Garciren Classics programan (Trece TV) ere. ‘Sobre nosotras. Sobre nada’ (La esfera de los libros, 2021) liburua idatzi zuen, Emilia Landalucerekin batera.

Manuel Vilas

(Barbastro, Huesca, 1962) Poeta eta narratzailea da. Bere poesia-liburuen artean, honako hauek nabarmendu behar dira: ‘Resurrección’ (XV. Jaime Gil de Biedma saria), ‘Calor’ (VI. Fray Luis de León saria), ‘Gran Vilas’ (XXXIII. Ciudad de Melilla saria) eta ‘El hundimiento’ (XVII. Premio de Poesía Generación del 27 nazioarteko saria). ‘Aire Nuestro’ mio Cálamo), ‘Los inmortales’ eta ‘El luminoso regalo’ eleberriak idatzi ditu; guztiak argitaratu ditu Alfaguarak. Era berean, ‘Zeta’ eta ‘Setecientos millones de rinocerontes’ kontakizunen liburuak idatzi ditu, bai eta ‘Lou Reed era español’ kronika eta ‘América’ autobiografia ere. Publikoa eta kritika irabazi zituen ‘Ordesa’ (Alfaguara, 2018) liburuarekin. Bere liburu pertsonalena izan da; hogei hizkuntza baino gehiagotara itzuli da, eta urteko liburu hautatu zuen Babelia kultura-eranskinak. Era berean, Femina saria jaso zuen; saria Frantzian ematen zaio, atzerriko eleberri onenari. ‘Alegría’ eleberria idatzi zuen, eta Premio Planeta sariaren finalista izan zen 2019an; argitaletxe horretan bertan, bere azken liburua argitaratu du, ‘Los besos’. Prentsan idatzi ohi du, batik bat El País egunkarian, eta lankidetzan dihardu Cadena Ser-en, ‘A vivir’ programan.

Foto © Nines Minguez

Javier Cansado

Javier Cansado (Madril, 1955), Faemino y Cansado bikote komikoko kidea, Espainiako umorista nagusietako bat da. Hainbat telebista-programatan, podcast-etan eta irratian dihardu lankidetzan. Nabarmentzekoak dira, besteak beste, ‘Ilustres Ignorantes’ programan Javier Coronas-ekin eta Pepe Colubi-rekin parte hartzen eman duen denbora luzea eta ’Todopoderosos’ eta ‘Aquí hay dragones’ programetan Rodrigo Cortés, Arturo González-Campos eta Juan Gómez-Juradorekin izan duen parte-hartzea. Era berean, Cadena SERen Javier del Pinoren ‘A vivir que son dos días’ programan parte hartzen du. Aktore-lanetan, Espainiako zenbait film eta serietan parte hartu du, horien artean daude ‘Airbag’, ‘Torrente’ eta ‘El fin de la comedia’.

Foto © B.P. ı El País

Carlos García Gual

(Palma Mallorcakoa, 1943) Filologia Grekoko katedraduna izan da zenbait unibertsitatetan, greko klasikoko hainbat testu itzuli ditu eta antzinako filosofiari, literatura grekoari eta konparatuari eta mitologiari buruzko zenbait liburu idatzi ditu. Besteak beste, ‘Epicuro’, ’La secta del perro’, ‘Los orígenes de la novela’, ‘Prometeo’, ‘Sirenas. Seducciones y metamorfosis’, ‘La deriva de los héroes en la literatura griega’, ‘Audacias femeninas. Mujeres en el mundo antiguo’ eta ‘Diccionario de mitos’ bitxia. Biblioteca Clásica Gredos bildumaren aholkulari izan zen, eta RAEko kide da. Era berean, kritika literarioa egin du, eta erreseinak argitaratu ditu El País egunkarian eta Revista de Occidente eta Claves de razón práctica aldizkarietan.

Laura Fernández

(Terrassa, 1981) Sei eleberri idatzi ditu: ‘Bienvenidos a Welcome’ (Elipsis, 2008/ Literatura Random House, 2019), ‘Wendolin Kramer’ (Seix Barral, 2011), ‘La Chica Zombie’ (Seix Barral, 2013), ‘El Show de Grossman’ (Aristas Martínez, 2013), ‘Connerland’ (Literatura Random House, 2017) eta ‘La señora Potter no es exactamente Santa Claus‘ (Literatura Random House, 2021); azken horrekin, 2021eko El Ojo Crítico de Narrativa saria jaso zuen. Bere istorioei buruz honako hau esan izan dute: «Stella Gibbons edo Evelyn Waugh behar baino gehiago irakurri dituen Douglas Adams-en indarra dute, eta Stephen King-en jarraitzaile den Thomas Pynchon-en berezko mundu konplexua sortzeko anbizioa». Laura Fernández kazetaria eta literatura- eta musika-kritikaria ere bada; azken urteotan, El País-erako idazten du, nagusiki. Bi seme-alaba ditu eta Philip K. Dick-en liburu mordoa.

Gonzalo Torné

(Bartzelona, 1976) Filosofia eta Estetika ikasi zuen Bartzelonako Unibertsitatean. Honako eleberri hauen egilea da: ‘Hilos de sangre’ (Literatura Random House, 2010; Jaén de Novela saria), ‘Divorcio en el aire’ (Literatura Random House, 2013), ‘Años felices’ (Anagrama, 2017) eta ‘El corazón de la fiesta’ (Anagrama, 2020). Bere lanak zenbait hizkuntzatara itzuli dira, eta berak John Ashbery-ren, Roger Scruton-en eta William Wordsworth-en lanak itzuli ditu, besteak beste. Era berean, zutabegilea da, eta kanpo-editore lanetan dihardu Anagrama, Salamandra eta Paidós argitaletxeetan.

Ramón Barea

(Bilbo, 1949) Antzerkiko aktorea, egilea eta zuzendaria da. Hirurogeita hamarreko
hamarkadan hasi zen Euskadiko Cómicos de la Legua eta Karraka antzerki-talde
independenteetako sortzaile- eta aktore-lanetan. Barea ezaguna da, era berean,
dramaturgo eta antzerki-zuzendari delako. Antzerkiko aktore handien lanak egokitu eta
interpretatu ditu: Chéjov, Valle-Inclán, Fernando Fernán-Gómez edo Juan Mayorga.
2013an, Antzerkiko Sari Nazionala jaso zuen. Zenbait telesailetan parte hartu du, eta,
besteak beste, Julio Médem, Álex de la Iglesia, Imanol Uribe, Juanma Bajo Ulloa eta
Borja Cobeaga zuzendarien ehun film baino gehiagotan parte hartu du. Era berean,
ekoizle eta errealizadore ere izan da, eta Pabellón 6-ko sustatzaile nagusietako bat da;
Pabellón 6 Zorrotzaurren arte eszenikoak sortu eta sustatzeko sortu den espazio bat
da.

Foto © Irene Bau

Itziar Lazkano

(Portugalete, Bizkaia, 1957) Aktorea eta zuzendaria da. Antzerkiari dagokion alderdia du bereizgarri; herrialdean zehar ibili da, dozenaka ikuskizunekin. Era berean, hainbat telesailetan parte hartu du, besteak beste, ‘Vaya semanita’n. Antzerki-karrerari hirurogeita hamarreko hamarkadako amaieran ekin zion; orduan, Euskadiko Cómicos de la Legua eta Karraka antzerki-talde independenteetako kide zen, Ramón Bareak, bi talde horien sortzaileak, hala eskatuta. Han, aktore-lana egiteaz gainera, antzerkia eskoletan sustatu eta sartu zuen. Zineman, Ernesto del Río zuzendari bilbotarraren ‘El amor de ahora’ (1986) filmean egin zuen lehendabiziko lana. 1995az geroztik, ahots- eta interpretazio-eskolak ematen ditu Musika Ikasketen eta Arte Eszenikoen Zentroan eta Basauriko Antzerki Eskola Ofizialean.

Eduardo Halfon

(Guatemala, 1971) Dozena bat eleberri baino gehiago argitaratu ditu, besteak beste: ‘El ángel literario’, ‘Clases de hebreo’, ‘Clases de dibujo’, ‘El boxeador polaco’ eta ‘Mañana nunca lo hablamos’. Libros del Asteroide argitaletxeak bere azken liburuak Espainian argitaratu ditu, eta aurretiko eleberri batzuk berrargitaratu ditu. Azkenak honako hauek dira: ‘Monasterio’, ‘Signor Hoffman’, ‘Duelo’, ‘Biblioteca bizarra’ eta ‘Canción’, eta, berriena, ‘Un hijo cualquiera’. Bere lana zenbait hizkuntzatara itzuli dute. 2011n, Guggenheim beka jaso zuen, eta, 2015ean, Frantzian, Latinoamerikako Literaturaren Roger Caillois sari ospetsua eman zioten. ‘Duelo’ eleberriak Prix du Meilleur Livre Étranger (Frantzia) saria jaso zuen, bai eta International Latino Book Award (AEB.) eta Edward Lewis Wallant Award (AEB) sariak ere. 2018an, Premio Nacional de Literatura de Guatemala saria jaso zuen, bere jaioterriko literatura-sari nagusia. Gaur egun, Alemanian bizi da.

Txani Rodríguez

(Laudio, 1977) Kazetaria, gidoilaria eta idazlea da. Zenbait hedabidetan dihardu elkarlanean, eta nabarmentzekoa da El Correo egunkariarekin duen lotura –bertan, zutabegile lanak egiten ditu, eta Territorios-en idazten du, kultura-eranskinean–, bai eta Radio Euskadiko ‘Pompas de papel’ programarekin duena ere. ‘Lo que será de nosotros’ (Erein, 2009), ‘Agosto’ (Lengua de Trapo, 2013) eta ’Si quieres, puedes quedarte aquí’ (Editorial Tres Hermanas, 2016) eleberriak argitaratu ditu. Eleberri berriena ‘Los últimos románticos’ du; Seix Barral-en argitaratu zuen, 2021ean, eta, harengatik, Literaturaren Euskadi saria jaso zuen, eta, laster, zinemara egokituko du David Pérez Sañudok. Era berean, ‘Artzaina naiz eta zer ‘(Elkar, 2013) idatzi zuen haurrentzat, eta ‘El corazón de los aviones’ (Elea, 2006) kontakizunen liburuaren idazlea ere bada, bai eta Sauré argitaletxerako komikien bost albumena ere, besteak beste, ‘La carrera del sol’ albumarena.

Foto © Miguel San Cristóbal

Katixa Agirre

(Vitoria-Gasteiz, 1981) Idazle euskalduna da, Ikus-entzunezko Komunikazioko doktorea eta UPV/ EHUko irakaslea. ‘Sua falta zaigu’ (Elkar, 2007) eta ‘Habitat’ (Elkar, 2009) ipuinen bildumak argitaratu ditu. Haur eta gazteentzako hainbat liburu argitaratu ondoren, 2015ean lehen eleberria argitaratu zuen, ‘Atertu arte Itxaron’ (Elkar, 2015); gaztelaniara itzuli zen, ‘Los turistas desganados’ (Pre-textos, 2017). 2018ko urrian, ‘Amek ez dute’ (Elkar) argitaratu zuen, eta, hurrengo urtean, gaztelaniaz editatu zuen Tránsito argitaletxeak, ‘Las madres no’ izenburuarekin. Liburua, laster, zinemara egokituko du Mar Coll zinemagileak.

Maite Larburu

(Hernani, 1979) Biolin-jotzailea eta kantautorea da. Europaren erdialdeko antzinako musika klasikoko musika-zirkuituan lan egiten du. 2022aren eta 2018aren artean, Amsterdamen bizi izan zen, eta, bertan, Neighbor duetoa sortu zuen Josh Cheatham-ekin. Harrezkero, abestiak idazten eta beste musika-tresna batzuk arakatzen hasi zen. Neighborrek bi disko eman zituen argitara: ‘Ura patrikan’ eta ‘HAU’. 2019an, Maite Larburuk lehen diskoa atera zuen bakarka: ‘Hezurren Azpian’. ‘KRAK’ bere laugarren albuma da; 2021. urte-amaieran atera zuen. Era berean, Euskadi Irratiaren Arratsean programan eta Berria egunkarian jardun du lankidetzan.

Jimina Sabadú

(Madril, 1981) Gidoilaria, idazlea eta errealizadorea da. Telebistan lan egin du (La 2, Paramount Chanel, Paramount Comedy), bai eta irratian (M80, La SER, Punto Radio, M21…), prentsan (El País, El Mundo, Letras Libres, Fotogramas, El Estado Mental…) eta zineman (‘La Máquina de Bailar’) ere. Laguntzaile-lanetan hasi zen Mondo Brutto argitalpenean. Literaturako irakaslea izan da Camilo José Cela Unibertsitatean, eta, gaur egun, Gidoi irakasgaia ematen du Septima Ars eskolan. Lengua de Trapo saria jaso zuen 2010ean, ‘Celacanto’ lanagatik, eta fikzioko beste bi liburu argitaratu ditu: ‘Los supervivientes’ eta ‘Las palmeras’. ‘La conquista de Tinder’ (Turner, 2021) izan da bere azken liburua.

Foto © FANT

Alberto Olmos

(Segovia, 1975) Idazlea eta kazetaria. Bere lehen eleberria, ‘A bordo del naufragio’ (Anagrama, 1998), finalista geratu zen Herralde sarietan. Ondoren, beste zortzi eleberri argitaratu ditu, besteak beste: ‘Trenes hacia Tokio’, ‘Tatami’, ‘Ejército enemigo’, ‘Alabanza’ eta ‘Irene y el aire’. Era berean, ‘Guardar las formas’ (Random House) kontakizunen liburuaren eta ‘Vidas baratas: elogio de lo cutre‘ (HarperCollins) saiakeraren idazlea da. Narratibaren Ojo Crítico RNE saria jaso du eta narratiba laburraren Ribera de Duero sariaren finalista izan da. 2020an, kazetaritzaren I. David Gistau saria irabazi zuen. ‘Cuando el Vips era la mejor librería de la ciudad’ (Círculo de Tiza) liburuak El Confidencial egunkarian argitaratutako artikulu guztiak biltzen ditu. Gaur egun, The Objective egunkarian idazten du.

Foto © Asis G. Ayerbe

Mercedes Cebrián

(Madril, 1971) Narratzailea, poeta eta kazetaria da. Besteak beste, honako lan hauek
nabarmendu behar dira: ‘Muchacha de Castilla’ eta ‘Malgastar’ poema-liburuak; ‘Burp.
Apuntes gastronómicos’ gastronomiari buruzko kroniken liburua; ‘Verano azul: unas
vacaciones en el corazón de la Transición’ saiakera; ‘El malestar al alcance de todos’ eta
‘La nueva taxidermia’ kontakizunen liburuak, eta ‘El genuino sabor’ eleberria. Azken
hirurak Literatura Random House-n argitaratu dira, bai eta bere azken liburua ere: ‘Cocido
y violonchelo’. Bere kontakizun, poema eta saiakerak Revista de Occidente, Letras Libres
eta Gatopardo-n agertu izan dira. Gaur egun, zenbait komunikabidetan dihardu
lankidetzan, besteak beste, El País, La Vanguardia eta The Objective-n.

© Lisbeth Salas

Rodrigo Fresán

(Buenos Aires, 1963) Bartzelonan bizi da 1999tik. Bere lehen liburua, ‘Historia Argentina’, kritikak 1991ko ezusteko narratibo gisa hautatu zuen, eta Espainian Anagramak argitaratu zuen, lehendabizi 1993an eta, bertsio zuzenduan eta areagotuan, 2009an. Literatura Random Housen, honako liburu hauek nabarmendu behar dira: ‘Esperanto’, ‘La velocidad de las cosas’, ‘Mantra’ (Nuevo Talento Fnac 2002ko saria), ‘Jardines de Kensington’ (Premio Lateral de Narrativa 2004ko saria, Premio Fundación José Manuel Lara sariaren finalista), ‘El fondo del cielo’ eta ‘La Parte Contada’ triptikoa –‘La parte inventada’ (Best Translated Book Award 2018, AEB), ‘La parte soñada’ eta ‘La parte recordada’ lanek osatzen dute–. Bere azken eleberria Melvill izan da. 2017an, Fresánek Frantzian Prix Roger Caillois saria jaso zuen bere obra osoagatik, «ezohiko idazle urratzaile eta ezinbestekotzat» jo baitzuten. Era berean, itzultzaile-lanak egiten ditu, eta kultura-kazetari dihardu Página 12 Argentinako egunkarian, Letras Libres aldizkarian eta ABC egunkariaren kultura-eranskinean.

Diego San José

(Irun, 1978) Zinema- eta telebista-gidoilaria da, eta komedian espezializatuta dago. Karrerari Vaya Semanita, El Intermedio eta La noche de José Mota umore-programetarako idazten ekin zion. 2009an, lehen lana egin zuen zineman, Borja Cobeagaren eskutik, eta, harekin, ‘Pagafantas’ idatzi zuen eta, ondoren, ‘No Controles’ (2011), ’Ocho apellidos vascos’ (2014) –Espainiako zinemaren historian arrakasta handiena izan duen komedia– eta haren ondorioa, ‘Ocho apellidos catalanes’ (2015), bai eta ‘Fe de etarras’ (2017) ere. Zineman ere, honako lan hauen gidoietan parte hartu du: ‘Tenemos que hablar’ (2016) eta ‘Súperlopez’ (2018); azken film horregatik gidoi egokituaren sarirako proposatu zuten Goya sarietan. Bere azken lan ezaguna ‘Vota Juan’ (2019) seriea da, eta haren ondokoak: ‘Vamos Juan’ (2020) eta ‘Venga Juan’ (2021); azken hori, gainera, zuzendu egin du. 2022an, laguntzaile-lanetan jardun du Cadena Ser-en Angels Barcelóren Miradas programan.

Jorge Guerricaechevarría

(Avilés, 1964) Gidoilaria da. Álex de la Iglesiarekin egin duen lanagatik da ezaguna —‘Acción mutante’, ‘El día de la bestia’, ‘Muertos de risa’, ‘La comunidad’, ‘Perfectos desconocidos’, ‘800 balas’, ’30 Monedas’—, bai eta Daniel Monzónekin eginikoagatik ere (‘Yucatán’, ‘Celda 211’, ‘Las leyes de la frontera’). ‘Carne trémula’ idatzi zuen Pedro Almodóvarrekin batera eta ‘Quien a hierro mata’, Juan Galiñanesekin. Zenbait izendapen jaso ditu Goya sarietarako gidoilari-lanagatik, eta, azkenean, gidoi egokitu onenaren saria jaso zuen, ‘Celda 211’ lanagatik; hura Francisco Pérez Gandulen izen bereko eleberrian oinarritzen da.

Aloma Rodríguez

(Zaragoza, 1983) Hispaniar Filologiako lizentziatua da. ‘París tres’ (2007), ‘Jóvenes y guapos’ (2010, Zaragozako Unibertsitateko Narratibaren Saria), ‘Solo si te mueves’ (2013) eta ‘Los idiotas prefieren la montaña’ (2016) argitaratu ditu, guztiak Xordica argitaletxean. ‘Siempre quiero ser lo que no soy’ (Milenio, 2021) da argitaratu duen azken liburua; hartan, «egunerokotasunaren ezusteko harridura hunkigarria erakusten duten» istorio asaldatzaile, melankoliko eta umoristiko batzuk biltzen dira. Haren kontakizunetako batzuk zenbait aldizkari eta antologiatan jaso izan dira. Heraldo de Aragón egunkarian eta Letras Libres aldizkarian idatzi ohi du, eta Radio 3 irrati-etxean dihardu elkarlanean. Frantseseko itzultzailea da, eta editore-lanetan jardun zuen Ahora argitaletxean; bertan, kulturaren atala zuzendu zuen.

© Carola Melguizo

Imanol Ituiño

(Bilbo, 1989). Ingeniaritza Elektronikoa utzi ondoren –berehala alde egin zuen, inork lagundu gabe–, Ikus-entzunezko Komunikazioa ikasi zuen UPV/ EHUn. Bertan, dupleen eta 31 keinuen profesional bihurtu zen, eta zenbait film labur grabatu zituen; film labur horiengatik ere sariren bat jaso zuen. Pixka bat fantasiatsua izan da beti. Gaur egun, Imanol Ituiño de Miguelek, gaur egun Imanol Ituiño de Miguel izenez ezagunagoa denak, magia ugari egiten du zenbait ekitaldi eta lekutan: afariak, ezkontzak, antzerkiak, aretoak, jaiak, koktelak, inaugurazioak eta hiletak. Baina azken merkatu-nitxo hori oraindik arakatzear dago. 2013an, ‘Ilusión: un documental de la magia’ grabatu zuen, Bilbon. 2017an, antzerkian hasi zen, eta ‘Rámper: vida y muerte de un payaso’ lana idatzi eta zuzendu zuen, eta Cancamisa Teatro konpainia sortu zuen. 2020an, antzerki-magiako bere lehen ikuskizuna estreinatu zuen, ‘El mago en la botella y otras historias de magia’ eta, haren bidez, izenburu luzeak gogoko dituela erakutsi zuen.

Jesús García Calero

(Segovia, 1965) Kazetaria da; lizentziatua Unibertsitate Konplutentsean. ABC egunkariari lotuta dago, duela ia hogeita hamar urtetik, eta urte horietako gehienak Kultura eta Ikuskizunak ataletako arduradun-lanetan eman ditu. Gaur egun, ABC Cultural-eko zuzendaria da. Asociación de Periodistas de Investigación (API) elkarteko kide da; ondareari buruzko informazioan espezializatuta dago eta, batik bat, urpeko eremuan. Calero erreferentziazkoa da eremu horretan Espainian. Era berean, ‘Don Juan contra
Franco’ (Plaza y Janés, 2018) liburua idatzi zuen.

Foto © Jeosm

Pedro Barea

(Bilbo, 1942) Antzerkiko kritikaria eta UPV/ EHUko Komunikazio Zientzien Fakultateko katedraduna da. Bertan, irratiarekin zerikusia duten irakasgaiak ematen ditu –irratia, narrazio- eta soinu-adierazpide gisa–, bai eta irratiko eta telebistako espazio dramatikoekin zerikusia dutenak ere. Oso gaztetatik hasi zen Bilboko antzerki- eta kultura-jardueretan parte hartzen. Antzerki-kritika eta -informazioa idatzi ohi du El Correo egunkarian eta haren Territorios kultura-eranskinean, eta irrati- eta telebista-programetan parte hartzen du antzerkiaz hitz egiteko. Bere lanak aldizkari espezializatuetan argitaratzeaz gainera, honako liburu hauek ere idatzi ditu, besteak beste: ‘Radio, redacción y guiones’ (Bilbo, Euskal Herriko Unibertsitatea, 1992); ‘La estirpe de Sautier: la época dorada de la radionovela en España (1924-1964)’ (Madril, El País-Aguilar, 1994) eta ‘Teatro de los sonidos, sonidos del teatro: teatro-radio-teatro, ida y vuelta’; azken horretan, irrati-teatroa eta -kontakizuna lotzen ditu.

Juan Bas

(Bilbao, 1959) umorezko irrati-nobelen eta komikien (El Víbora, Cimoc…) eta telebista-serieen (Farmacia de guardia, Turno de oficio…) gidoilaria izan zen. Besteak beste, ‘Páginas ocultas de la historia’ (1999) (Fernando Maríasekin idatzitakoa) eta ‘La taberna de los 3 monos’ (2000) kontakizun-liburukiak eta ‘Alacranes en su tinta’ (2002), ‘La cuenta atrás’ (2004), ‘Voracidad’ (Euskadi Literatura Saria 2006), ‘Ostras para Dimitri’ (2012) eta ‘El refugio de los canallas’ (Alrevés, 2017; Dashiel Hammett 2018 Saria) eleberriak argitaratu ditu. Haren obra frantsesez, alemanez, italieraz, errusieraz, bulgarieraz, norvegieraz eta euskaraz itzulita dago. El Correo egunkarian zutabegilea da. Gaur egun Carolina Ontiverorekin zuzentzen duen Ja! jaialdia sortu zuen 2010ean. Alrevés argitaletxeak aurten argitaratu du haren azkeneko eleberria: ‘Una cuestión de alcohol’.

Joyce Carol Oates

Joyce Carol Oates Lockport-en (New York) jaio zen 1938an, eta literatura iparramerikar garaikidearen pertsonaia garrantzitsuenetako bat da. Egile oparoa da, eta, izan ere, berrogeita hamar eleberri baino gehiago eta kontakizun eta entsegu anitz ditu. Haren liburu nabarmenen artean daude: La hija del sepulturero, Ave del paraíso, Memorias de una viuda, Blonde, Carthage, Infiel eta Mágico, sombrío, impenetrable. Alfaguara argitaletxeak argitaratu ditu guztiak.Nobel Saria lortzeko hautagai irmoa da urte askotatik, eta idaztearen eta Princeton Unibertsitatean (New Jersey) ematen dituen eskolen artean banatzen du haren denbora. Haren azken eleberriak dira  Rey de Picas. Una novela de suspense (Alfaguara, 2016) eta Un libro de mártires americanos (Alfaguara, 2017).

Ignatius Farray

Egungo komikorik originalena da. La hora chanante programan zuen “Azen eroa” rolarengatik (https://www.youtube.com/watch?v=WQta9itfCZo), haren oihu isil bereizgarriarengatik eta publikoari titiburuak miazkatzeagatik ezaguna da. Ignatius Farray muturreko bakarrizlaria da, mugak arbuiatzen dituen eta konbentzionalismoetatik urrun dagoen umore-senarekin. Irrati- eta telebista-proiektu garrantzitsuetan kolaboratzen du, hala nola La vida moderna (La Ser) eta Buenafuenteren Late Motiv programan. Horrez gain, El fin de la comedia serie txalotuaren protagonista da. Comedy Central kateak eta Movistar+ telebistak batera ekoizten dute telesaila, eta haren bizitza umorez kontatzen du.

Antonio Resines

Luis Marías

Juan Bonilla

Khalid Albaih

Milena Busquets

Luis Olmo

Eduardo Mendicutti

Enric González

Jon Sistiaga

Santiago Lorenzo

Benet Casablancas

Enrique Portocarrero

El Gran Wyoming

Julian Barnes

Emmanuel Carrère

Jean Echenoz

Luis Goytisolo

Isabel Coixet

Joan Manuel Serrat

Lionel Shriver

Paco Roca

Diego San José

Andoni Egaña

Maialen Lujanbio

Ricardo Pérez

Juan Villoro

Robert Crumb

Santiago Segura

Fernando Trueba

José Luis Cuerda

Nick Hornby

Kiko Amat

Ignacio Echevarría

Julián Lacalle

Mariscal

Nazario

Luis Antonio de Villena

Diego Manrique

Fermin Muguruza

Gari

Roberto Moso

Manuel Rodríguez Rivero

Ismail Kadaré

Pepe Viyuela

Tibor Fischer

Bernardo Atxaga

Jon Juaristi

David Safier

Andrés Trapiello

Jorge M. Reverte

Lorenzo Silva

Cristina Fallarás

Boris Izaguirre

Valérie Tasso

Carlos Giménez

Andreu Martín

Arantza Furundarena

Francisco Ibáñez

Julio Rey

David Lodge

Joaquín Berges

Pedro Reyes

Frédéric Beigbeder

Mercedes Abad

Luis Magrinyà

Manuel Jabois

Carmen Posadas

Albert Boadella

Tatiana Pigariova

Juan Carlos Eguillor

Nuria Barrios

Luisa Etxenike

Martin Amis

Montero Glez.

Ramiro Pinilla

Jacques Carelman

Miguel Noguera

David de Jorge

Mikel López Iturriaga

Montero y Maidagan

José Antonio Pérez

Tom Sharpe

Jorge Herralde

Michel Houellebecq

Gallego & Rey

Luis Alberto de Cuenca

Felipe Benítez Reyes

Fernando Marías

Pablo Martínez Zarracina

Lola Beccaria

Rafael Reig

Fernando Iwasaki

Kirmen Uribe

Jesús Zulet

Xabier Lapitz

Lanbide-ibilbideari idazle moduan ekin zion SEReko Radio San Sebastián-en, eta, beranduago, albistegietako zuzendaria izan zen kate horrek Euskadin dituen irrati-etxeetan. Denbora horretan, bai irratian bai ETBn, Iñaki Gabilondo kazetariarekin lan egin zuen eta Colpisa eta Servimedia agentzietako berriemailea izan zen. 1998eko irailean DEIA egunkariko zuzendariorde izendatu zuten. Hainbat irrati-programa zuzendu eta gidatu ditu, ‘Boulevard’ Radio Euskadin edo ‘Egun Euskadi’ Onda Vascan, beste batzuen artean. Gaur egun, ETB-2ko “En Jake” programa zuzentzen eta aurkezten du egunero. Grupo Noticias eta Orain.eus egunkarietako zerrendagilea da.

Juan Pablo Villalobos

(Mexiko, 1973) komunen ergonomia, zutitze-disfuntzioaren kontrako botiken albo-ondorioak eta XX. mendeko lehen erdialdeko literatura latinoamerikarraren xelebrekeria bezain gai desberdinak ikertu ditu. Anagrama argitaletxeak plazaratu ditu haren eleberri guztiak, eta dozena bat hizkuntza baino gehiagotara itzuli dira: Fiesta en la madriguera,  Si viviéramos en un lugar normal eta Te vendo un perro. No le digas a nadie que me crea  dugu haren azken eleberria, eta XXXIV. Herralde Eleberri Saria jaso zuen.

Javier Pérez Andújar

Sant Adrià de Besòs, 1965)filologia hispanikoan lizentziatu zen Bartzelonako Unibertsitatean, eta Los príncipes valientes, Todo lo que se llevó el diablo, Paseos con mi madre, Catalanes todos eta Diccionario enciclopédico de la vieja escuela idatzi ditu. 2014an, Premi Ciutat de Barcelona saria jaso zuen komunikabideen alorrean, El País egunkariaren Kataluniako edizioan egindako kolaborazioarengatik. Gaur egun, Kataluniako Parlament-aren kronikak idazten ditu komunikabide horretan.

Luis Landero

(Alburquerque, Badajoz, 1948)literatura-irakasle izan zen Madrilgo Arte Dramatikoko Eskolan eta irakasle gonbidatua Yale Unibertsitatean (Estatu Batuak). Juegos de la edad tardía (Kritikaren Saria eta Narratiba Sari Nazionala) lanarekin ezagun egin zen. Eleberri horraren ostean, honako beste hauek idatzi zituen: Caballeros de fortuna, El mágico aprendiz, El guitarrista, Hoy, Júpiter, Retrato de un hombre inmaduro, Absolución, El balcón en invierno (Madrilgo Liburu-saltzaileen Gremioaren Urteko Liburua Saria eta Dulce Chacón Saria) eta La vida negociable. Tusquets argitaletxeak plazaratu ditu guztiak. Gainera, Entre líneas: el cuento o la vida literatura-entsegua idatzi du, eta ¿Cómo le corto el pelo, caballero? delakoan bildu ditu haren lan laburrak.

Asier & Javier

Asier Sanz (1969) eta Javier Gamboa (1965) dira umorista grafiko bikote honen kideak, eta marrazkilaria eta gidoilaria dira, hurrenez hurren. “Barrearekin bizimodua ateratzeko eta Bilbokoak izateko zortea duten bi gizaki” direla esan ohi dute. Diario 16, Diario Metro, Deia eta El Jueves argitalpenetan aritu izan dira, besteak beste. 2013an, ‘¡Sálvese quien podamos!’ albuma plazaratu zuten, eta VI. Caragoler Umore Grafikoaren Nazioarteko Lehiaketa irabazi zuten. Bilbao egunkarian kolaboratzen dute. 

Pilar Adón

Velibor Čolić

1964an jaio zen, Modriča izeneko herri bosniarrean, eta 1992an Balkanetako Gerratik desertatu zuen. Errekrutatu zuten arte, kazetaria eta idazlea zen. Horrez gain, musikaz aritzen zen irratian. Ihesaldiaren ondoren, harrapatu zuten, baina berriz ihes egitea lortu zuen, eta Frantzian hartu zuen babesa. Bertan bizi da gaur egun. Atzean utzi zituen familia, etxea eta haren idazki guztiak, gudak suntsitutakoak. 1994an, Le Serpent à Plumes frantses argitaletxeak haren lehen eleberri bikaina argitaratu zuen: Los bosnios (Periférica, 2013). Lan harekin, kritikak lehen mailako arreta ematea lortu zuen. 2016an, Gallimard argitaletxeak Manual de exilio liburua plazaratu zuen, eta, duela gutxi, Periférica argitaletxeak gaztelaniara itzuli du. Lan horretan, Colic-ek umorez, lotsagabekeriaz eta jakinduriaz kontatzen du Bosniatik ihes egin eta Frantziara errefuxiatu gisa iritsi izanaren pasartea, herritar normal izatetik halabeharrezko erbesteratu izatera igaro zenean. 

François Le Diascorn

https://francoislediascorn-us.com/

Maite Esparza

Kazetaria eta bokaziozko komunikatzailea da. Jardunean dabil duela hogei urte baino gehiagotik, telebistan aritu da berriemaile eta programen eta dokumentalen gidoilari gisa, eta hainbat katetan aurkezle izan da: ETB, Gestmusic, Canal Natura, Canal Beca, Canal Meteo eta Canal 4 Navarra. Jada existitzen ez den Navarra Hoy egunkarian hasi zen prentsan istorioak kontatzen. Ikus-entzunezkoekin batera, liburuen eta webguneen editore izan da GeoPlaneta argitaletxean, bai eta Routard eta beste bidaia-gida batzuen freelance editore eta hainbat dibulgazio-lanen egile ere. Idaztearekin gozatzen duenez, kontakizun laburren liburu bat argitaratu du, eta astero zutabe bat idazten du Diario de Noticias de Navarra egunkarian. Horrez gain, Euskadi Irratiko magazin batean aritzen da. Nahiz eta lanbideak ez dion erraz jartzen, tarteka haren ogibidearekin maiteminduta jarraitzen du.

Almudena Cacho

Almudena Cacho kazetaria da. Gaur egun, Más Que Palabras saioa zuzendu eta aurkezten du Euskadi Irratian, eta kate horretan, hain zuzen, hainbat albistegi eta programatako ahots nabarmena izan da 90eko hamarkadatik. Programa bereziak zuzendu ditu atzerritik, eta hizlari izan da komunikazioaren eremuko mintegi eta kongresu profesionaletan, horietan berriena ‘Ideas para cambiar el mundo’ izanik. Egunkarietan artikuluak argitaratu ditu –Qué Nervión eta El Correo–, eta film luzeen, telesailen eta dokumentalen bikoizketa profesionalak egin ditu. Antzerkiari dagokionez, Pakidermo euskal taldeko kide izan da hainbat denboraldiz.

Félix Linares

(Bilbao, 1947) Herri Irratian hasi zen lanean, eta hemezortzi urtez hainbat kultur saiotan parte hartu zuen. Aldi berean, TVEn eta Egin-eko eta El Correo-ko hainbat gehigarritan lan egin zuen. 1984an Radio Euskadin hasi zen lanean eta bi urte geroago ETBn. 1987tik Pompas de papel literatur saioa aurkezten eta zuzentzen du, eta 1995etik La Noche de…

Borja Cobeaga

(Donostia, 1977). Beste lan askoren artean, ETB-2 katearen ‘Vaya semanita’ umore-programa famatuaren gidoilari izan zen, eta Diego San Josérekin batera idatzi zuen ‘Ocho apellidos vascos’ arrakasta komertzial handiaren gidoia. ‘Pagafantas’ (2009), ‘No controles’ (2011) eta ‘Negociador’ (2014) film luzeak zuzendu ditu, eta gaur egun, ‘Fe de etarras’ telesaila ekoizten du.

Tricicle

Joan Gràcia, Carles Sans eta Paco Mir aktoreek 1979an fundatu zuten Tricicle keinu-antzerkiaren konpainia, eta umorea funtsezkoa da haien ikuskizunetan. Berrogei urte geroago, arrakasta eta aitorpen ugari metatu dituzte, baita curriculum zabala eta askotarikoa ere: hamar ikuskizun inguru (Manicomic, Exit, Slastic, Terrific, Entretrés, Sit, Garrick, Spamalot, Bits eta Forever Young), telebista-lanak, publizitatea eta irratia. Gaur egun, Hits ikuskizunarekin bira egiten ari dira, eta, izenak adierazten duen bezala, Tricicle-ren onena biltzen du.

Marta Robles

Marta Robles idazlea eta kazetaria da. Ibilbide luzea dauka prentsan, irratian eta telebistan. Hainbat entsegu, biografia eta eleberri idatzi ditu, eta 2013an Fernando Lara saria irabazi zuen, Luisa y los espejos lanarengatik. A menos de cinco centímetros dugu haren azken liburua, Espasa argitaletxeak argitaratua.

Miguel Zugaza

(Durango, Bizkaia, 1964)Artearen Historian lizentziatu zen Madrilgo Complutense Unibertsitatean. 1994an, Reina Sofía Arte Zentroa Museo Nazionalaren zuzendariorde izendatu zuten, eta han aritu zen 1996ra arte. Urte hartatik 2002. urtera arte, Bilboko Arte Ederren Museoaren zuzendaria izan zen, eta, bertan, jarduera eta azpiegiturak modernizatzeko prozesu handia jarri zuen martxan. 2002ko urtarrilean, Prado Museo Nazionalaren zuzendari izendatu zuten, eta kargu horretan aritu da 2017ko martxora arte, Bilboko Arte Ederren Museoaren zuzendaritzara itzuli baitzen.

Mursego

Maite Arroitajauregiren (Eibar, Gipuzkoa, 1977) musika-proiektua da. Biolontxelo-gradua egin zuen Gasteizko Musika Eskolan, eta konpositorea eta interpretea da. Biolontxeloaz gain, loop station-a, hiru zuloko txirula, txindata txinatarrak, enbolo-txirula, theremin-a, ukelelea, auto-arpa, errimak, txaloak eta ahotsa erabiltzen ditu haren konposizioetan. Nahiz eta musika klasikoa duen eragin nagusiena, musika herrikoia eta pop jotzen duten musika-taldeen influentzia ere izan du, hala nola Pixies, Sonic Youth, Atahualpa Yupanqui, Víctor Jara eta Mikel Laboa. Horrez gain, hainbat zinema-proiekturen soinu-banda idatzi du. 

Harkaitz Cano

(Lasarte, 1975) zuzenbidean lizentziatua da, baina laster hasi zen idazten. Haren liburuen artean, nabarmentzekoak dira El turista perpetuo, Twist eta Jazz y Alaska en la misma frase, horiek guztiak Seix Barral argitaletxeak argitaratuak. Birritan lortu ditu Euskadi Literatura Saria eta Kritikaren saria. Zinema beltzaren, errealismo zikinaren eta pop kulturaren eragina izan du hasieratik. Haren gaiak eta estiloa ironia askatzaile batekin blaituta daude, eta fintzen joan dira azkeneko lanetan. “Huts egindako musikaritzat” definitu izan du noizean behin bere burua, eta, izan ere, euskal eremuko abeslari eta artista askorekin kolaboratu ohi du. 

Edurne Portela

Literatura Hispanikoetan doktorea North Carolina-Chapel Hill-eko Unibertsitatean (Estatu Batuak). Literaturako irakasle titularra izan da Lehigh Universityn (Pennsylvania) 2015era arte. 2016an Galaxia Gutenbergen argitaratu zuen tiroen oihartzuna: kultura eta indarkeriaren memoria, kultura Euskadiko indarkeriaren iragana ebazteko tresna gisa aldarrikatzen duen saiakera. 2017ko irailean, Galaxia Gutenberg-ekin argitaratu du bere lehen eleberria, Hoberena absentzia, laurogeiko hamarkadako Euskadi postindustrialean egindako ikerketa. José Ovejerorekin batera, «Bizitza eta fikzioa» dokumentala egin du (2017). Aldizka argitaratzen du Espainiako egunkari nagusietan, eta Radio Nacional de España eta Cadena SER irratietako hainbat saiotan kolaboratzen du.

Javier Cercas

(Ibahernando, Cáceres, 1962)Soldados de Salamina, Anatomía de un instante, El impostor eta duela gutxi plazaratu den El monarca de las sombras eleberrien egilea da, besteak beste. Literatura Random House argitaletxeak plazaratu ditu guztiak. Haren lanen artean, La obra literaria de Gonzalo Suárez entsegua ere badugu, eta izaera nahasiko hiru lan ere bai: Una buena temporada (1998), Relatos reales (2000) eta La verdad de Agamenón (2006). Haren liburuak hogeita hamar hizkuntza baino gehiagotara itzuli dira, eta sari nazional eta nazioarteko ugari jaso dituzte. 

Gloria Fuertes

(Madril, 1917-1998) Narrazioa, poesia eta antzerkia idazten ditu, eta haur- eta gazte-literaturaren egile emankorra da. Jendearen gehiengoak bereziki gaztetxoentzat egin duen literatur ekoizpenarekin lotzen du Gloria Fuertes, eta batzuetan ahaztu egiten zaio emakume aurreratua izan zela haren garairako, feminista eta bakezalea, beti zegoela behartsuenen alde, eta, batez ere, Espainiako gerraosteko poesiaren funtsezko pertsonaia bat izan zela. Hark utzitako legatua ezin da umorerik gabe ulertu. Bere jaiotzaren mendeurrena dela eta, 2017an atzera begirako erakusketa zabala eskaini genion oroimenean.

Mercedes Cebrián

Madrilen jaio zen 1971n. ‘El malestar al alcance de todos’ kontakizun- eta poema-liburua eta ‘Mercado Común’poema-bilduma idatzi zituen, biak Caballo de Troya-rekin argitaratuta. Horretaz gain, ‘La nueva taxidermia’-n sartutako bi nobela laburrak eta ‘El genuino sabor’ eleberria idatzi ditu, Literatura Random House-n argitaratutakoak. Cebriánek El País, La Vanguardia eta Público egunkarietan kolaboratzen du, eta baita kultur aldizkari ugaritan ere, Eñe, Gatopardo, Revista de Occidente eta The Massachusetts Review kasu. Georges Perec eta Alan Sillitoe gaztelaniara itzuli ditu. Mercedes Cebrián 2018ko Caballo de Troya argitaletxearen editore gonbidatua da.

Patricia Esteban Erlés

(Zaragoza, 1972) irakaslea eta Heraldo de Aragón egunkariko zutabegilea da. Orain arte hiru ipuin-liburu idatzi ditu: ‘Manderley en venta’ (V. Setenil Sarietarako hautatua Espainian 2008an argitaratutako hamar kontakizun-liburu onenen artean), ‘Abierto para fantoches’ eta ‘Azul ruso’. Páginas de Espuma argitaletxeak argitaratu ditu. 2012an, argitaletxe horretan bertan ‘Casa de Muñecas’ mikro-kontakizunen liburua argitaratu zuen, Sara Moranteren ilustrazioekin.  Galaxia Gutenberg argitaletxean duela gutxi argitaratu du ‘Las madres negras’, Lehenengo Eleberriari Dos Passos Saria. 

Barry Barrez

Barry Manley (Cork, 1961) edo Barry Barrez (haren izen artistikoa), irakaslea, idazlea eta bakarrizketatzailea da, eta baita abeslaria eta musikaria ere. Eskusoinua eta flauta irlandarra jotzen ditu. Zortzi urte daramatza bakarrizketak egiten euskaraz, Euskadin lau hamarkadaz baino gehiagoz bizi eta gero. Hogeita bi urterekin iritsi zen Euskadira, ingelesezko eskolak emateko, euskaraz eta gaztelaniaz hitz-erdi egin gabe. Haren ikuskizunetako testuek oinarri dute haren jatorrizko lurra, Irlandako eta Cork-eko historia, eta euskal ohiturak eta euskara. Barry Manley “New Europeans” eleberriaren egilea da, eta Eitb-ko hainbat programatan kolaboratu du.

Mamen Moreu

Huescan jaio zen 1985ean eta bilbotarra da adopzioz. Lehenengo umore-zerrendak 2009an argitaratu zituen El Jueves aldizkari satirikoan, eta barne-kolaborazioa mantendu zuen 2016ra arte. Harrezkero, orrialde bat argitaratzen du astero, ‘Dolores y Lolo’, eta aldizkariaren webgunean kolaboratzen du. 2014an, Astiberri argitaletxearekin haren lehenengo eleberri grafikoa argitaratu zuen, ‘Resaca’ izenekoa, eta 2015an egile errebelazio ataleko hautagaia izan zen Bartzelonako komikiaren aretoan. Astiberrirekin ere haren bigarren obra luzea argitaratu berri du: ‘Desastre’. Moreuk gidoilari- eta komikien marrazkilari-lana ilustrazioko beste lan batzuekin konbinatzen du, eta komikiari buruzko hitzaldiak eta marrazki-tailerrak ematen ditu. 

Pablo Berger

Pablo Berger bilbotarrak 1988an hasi zuen bere karrera zinematografikoa ‘Mamá’ film laburrarekin, eta, haren bidez, New Yorken zuzendaritza zinematografikoko ikasketak egiteko diru-laguntza lortu zuen. AEBtako egonaldian, Emmy sarietara izendatua izan zen ‘Truth and Beauty’ film laburra zuzendu zuen, New York-eko Zinema Eskolan eskolak eman zituen eta Cambridge, Princeton eta Yale unibertsitateetan ikastaroak zuzendu zituen. Espainian egin zuen lehenengo film laburrarekin, ‘Torremolinos 73’, nazioarteko jaialdi ugari konkistatu zituen. Haren bigarren film mutuak, zuri beltzean filmatu zuen  ‘Blancanieves’ izenekoak, hamar Goya sari jaso zituen, film eta zuzendari onenari sariak barne. Haren azkeneko lana da ‘Abracadabra’ komedia. 

Juan Carlos Ortega

RNE katean hasi zen lanean Javier Sardárekin batera, 18 urte zituela. Orduz geroztik, ohiko kolaboratzailea izan da irratiko eta telebistako programa askotan, horien artean nabarmentzekoak direlarik Jesús Quinteroren El lobo estepario, La radio de Julia Julia Oterorekin batera eta La Ventana Gemma Niergarekin batera. Azpimarratzekoak dira Crónicas Marcianas eta Channel 4 telebista-saioetan izandako parte-hartzeak, Ana García Siñerizekin eta Boris Izaguirrerekin. Gaur egun, Pepa Fernándezekin kolaboratzen du RNE kateko No es un día cualquiera programan, eta Andreu Buenafuenterekin, berriz, Movistar+ telebistako Late Motiv saioan. Halaber, saio bat dauka Cadena Ser irrati-katean: Las noches de Ortega. 2016an, Ondas Saria jaso zuen, haren lanbide-ibilbidearen aitorpen gisa.

Forges

Antonio Fraguas (Madril, 1942-2018). TVEn lan egin zuen 1973ra arte. Urte horretan hasi zuen umore grafikoari eskainitako lanbide-ibilbide luze eta oparoa. Kolaborazioak egin zituen Diez Minutos, Hermano Lobo, Por Favor eta El Jueves aldizkarietan, besteak beste. 1995az geroztik egunero txiste bat argitaratu zuen El País egunkarian. Irrati-programetan parte hartu zuen eta bi film eta telebistarako umorezko lau serie zuzendu zituen. 1972an,  El libro de Forges plazaratu zuen. Horren atzetik milaka titulu etorriko ziren. Sari garrantzitsuak jaso zituen haren obra izugarriaren aitorpen gisa. Forges goi-mailako artista bat izan zen, hizkuntza-sortzailea ere bai, eta haren umore bikainak luzaroan iraungo du gure artean. 

Berta Fraguas

Antonio Fraguasen (“Forges”) bigarren alaba da. Irabazi-asmorik gabeko sektorean gauzatu du haren lan-ibilbidea, eta 1994tik, Colegios del Mundo Unido hezkuntza-fundazioa zuzentzen du. Horrez gain, hainbat fundaziotan eta hirugarren sektoreko erakunde ugaritan aholkulari aritzen da. 2014an, aitak, Forgesek, haren esku utzi zuen txisteen atala, eta horren emaitza izan zen, hain zuzen, “El libro de los 50 años de Forges”. Lana osatzeko, 80.000 bineta baino gehiagotan murgilduta ibili zen hainbat hilabetez. 

Javier Gomá

Bilbon jaio zen 1965ean. Filosofian doktore da, eta Filologia Klasikoan eta Zuzenbidean lizentziatua. 1996an, Juan March Fundazioan lanean hasi zen, eta 2003an bertako zuzendari izendatu zuten eta kargu horretan ari da gaur egun. Entsegu Sari Nazionala jaso zuen 2004an, haren lehen liburuarekin: Imitación y experiencia (2003). Lanak bizitzaren esperientziara dedikatutako trilogia bat osatzen du, Aquiles en el gineceo eta Ejemplaridad pública liburuekin batera. Haren entsegu eta konferentziak Ingenuidad aprendida eta Todo a mil obretan bildu ditu.  Egunkarietan, aldizkarietan eta kultur gehigarrietan idazten du, eta RNE katearen Informativos 24 horas irratsaioan kolaboratzen du. 

Fernando Savater

Filosofiako irakaslea izan da hogeita hamar urtez baino gehiagoz. Berrogeita hamar obra baino gehiago idatzi ditu (entsegu politikoak, literarioak eta filosofikoak, narrazioak eta antzerkia) eta ehunka artikulua Espainiako eta atzerriko prentsan. Haren liburuetako batzuk hogei hizkuntzetan baino gehiagotan daude itzulita. Espainiako, Europako eta Ameriketako unibertsitateek ematen dituzten hainbat honoris causa doktorego ditu, eta kondekorazioak ere bai. ‘Ética para Amador’, ‘Política para Amador’ eta ‘Las preguntas de la vida’ obrak benetako best seller-ak izan dira. Lan horien bidez, filosofia gazteengana hurbiltzen saiatu da.

Jacinto Antón

(Bartzelona, 1957) El País egunkariaren Kultura atalean egin du haren lanbide-karrera osoa, eta klase askoko gaietan espezializatu da, arkeologia, egiptologia, antzerkia eta historia kasu.  2009an, Kultura Ministerioaren Kazetaritza Kulturalaren Sari Nazionala jaso zuen. TVEn ‘El reportero de la historia’ programa egin du, eta Ser-en ‘El antropólogo inocente’ programaren protagonista da. Kate horretan bertan beste saio bat dauka Javier del Pinoren ‘A vivir que son dos días’ irrati-programan. RBAn ‘Pilotos, caimanes y otras aventuras extraordinarias’ eta ‘Héroes, aventureros y cobardes’ liburuak argitaratu ditu.

Alfonso Mateo-Sagasta

(Madril, 1960), historialaria eta idazlea. Gaur egun arte milaka kontakizun eta artikulu, bi entsegu eta zazpi eleberri argitaratu ditu. Horien artean aipagarria da Isidoro Montemayor protagonistatzat duen trilogia: ‘Ladrones de tinta’, ‘El gabinete de las maravillas’ eta ‘El reino de los hombres sin amor’. Hiru eleberriek jaso

Carlos Areces

Madrilen jaio zen 1976an. Arte Ederren ikasketak egin zituen Cuencan, eta han, Ernesto Sevilla ezagutu zuen. Haren bitartez telebistako komedia hankaz gora jarri zuen proiektu batean murgildu zen: ‘La hora Chanante’, eta, gero, ’Muchachada Nui’ eta ‘Museo Coconut’. 2008an, Álex de la Iglesiaren ‘Plutón BRB Nero’ filmaren aktoreen zerrendan parte hartu zuen. Harrezkero, zuzendari horren ohiko aktoreetako bat izan da (‘Balada triste de trompeta’, ‘Las brujas de Zugarramurdi’, ‘Mi gran noche’) eta komedia espainiar askotan parte hartu du (Torrente 4 eta 5, ‘Los amantes pasajeros’, ‘Negociador’). Areces komikien marrazkigilea ere bada, eta “subnorpop” Ojete Calor musika-taldean jotzen du.

Soledad Puértolas

(Zaragoza, 1947), kazetaritzan lizentziatua da, eta Norvegian eta Kalifornian (bertan lortu zuen Espainiako eta Portugalgo Hizkuntza eta Literatura MA, Kaliforniako Unibertsitatean, Santa Bárbaran) egon da bizitzen. Hizkuntzaren Errege Akademiaren kidea da. Haren liburuak hainbat hizkuntzatara itzuli dira, eta Anagrama argitaletxeak argitaratu ditu gehienbat. Aipagarriak dira ‘El bandido doblemente armado’, ‘Una enfermedad moral’, ‘Queda la noche’ (Planeta Saria 1989), ‘Una vida inesperada’, ‘Gente que vino a mi boda’ edo ‘Historia de un abrigo’. ‘La vida oculta’ obrarekin Entseguaren Anagrama Saria irabazi zuen 1993an. 

Mircea Cărtărescu

(Bukarest, 1956) poeta, narratzailea eta literatura-kritikaria da. Gaur egun, narratzaile errumaniarrik garrantzitsuena da, eta Literaturaren Nobel Saria jasotzen duen lehenengo idazle errumaniarra izateko hautagai sendoa. Espainian, Impedimenta argitaletxeak argitaratu du idazlearen lan osoa. Aipagarriak dira ‘El Levante’ poema-liburua, ‘Nostalgia’ ipuin-liburukia (‘El Ruletista’ kontakizun ospetsua da lehenbizikoa), ‘Las Bellas Extranjeras’ eta ‘El ojo castaño de nuestro amor’ kontakizun autobiografikoak. ‘Solenoide’ da haren azkeneko eleberria, eta, kritikaren arabera, gaurdainoko obrarik helduena. 2018an Letretako Formentor Saria jasoko du.

Sílvia Abril

Sílvia Abril da Yoko Ono, Kim Kardashian, Victoria Abril… eta Shrek-en alaba ere bai. Aktorea (‘La que se avecina’, ‘Torrente’, ‘Cuerpo de élite’), umorista (‘Homo Zapping’, ‘Tu cara me suena’), dantzaria (Chiquilicuatre-rekin Eurovisión-en), aurkezlea (‘Caiga quien caiga’) eta sukaldaria (‘Masterchef Celebrity’). Andreu Buenafuenterekin kolaboratzen duen ‘Late Motiv’ programaren arabera —‘Huevosfuertes’—, “dantza egin, abestu, zirikatu, usain egin eta gadget-ak ere aurkezten dituen mutante bat da. Bizitasun handiko zurrunbiloa. Bere baitan genero bat da, baina oraindik ez dago horretarako definiziorik”.

Jeanette Winterson

Manchester-en jaio zen eta baliabide ekonomiko gutxi zituen bikote baten adopziozko alaba da. Liburu gutxi eta erlijioarenganako debozio izugarria zeuden ingurune batean hazi zen. Hamasei urterekin etxetik joan zen Oxford-en ikasketak egiteko, eta neska batekin lehenengo amodio-historia bizitu zuen. Hogeita lau urterekin ‘Fruta prohibida’ arrakastatsua argitaratu zuen, eta, haren atzetik, ‘La pasión’, ‘Espejismos’, ‘Escrito en el cuerpo’ eta ‘La niña del faro’. Azken eleberri horrekin Lumen-ek egilearen obrarik garrantzitsuenei eskainitako liburutegia inauguratu zuen. 2012an, ‘¿Por qué ser feliz cuando puedes ser normal?’ memoria-liburu aparta plazaratu zuen, eta haren atzetik, ‘La mujer de púrpura’, ‘El mundo y otros lugares’ eta ‘El hueco del tiempo’ argitaratu zituen. ‘Días de navidad’ da haren azken liburua.

Álex de la Iglesia

zuzendari, ekoizle eta gidoilari bilbotarra komikien marrazkigile moduan eman zen ezagutzera, laurogeigarren hamarkadan erdialdera, Deustuko Unibertsitatean Filosofia ikasten ari zen bitartean.  Zuzendari artistiko moduan hainbat lan egin eta gero, ‘Mirindas asesinas’ film labur mitikoa zuzendu zuen. Haren originaltasun eta talentuarekin asko geratu ziren liluratuta, horien artean Pedro Almodóvar, ‘El Deseo’-ren bitartez haren lehenengo film luzearen ekoizlea izango zena: ‘Acción mutante’. Harrezkero, Álex de la Iglesiak gaur egungo zineman oso film enblematikoak egin ditu: El día de la bestia’, ‘Perdita Durango’, ‘La comunidad’, ‘Balada triste de trompeta’, ‘Las brujas de Zugarramurdi’ edo ‘Perfectos desconocidos’, besteak beste. Bi eleberri ere argitaratu ditu: ‘Payasos en la Lavadora’ eta ‘Recuérdame que te odie’. 

Dani de Pablos

https://danidepablos.com/

David Herranz

Jaialdiaren lehenengo ediziotik argazkilari ofiziala. Argazkilaritzaz baliatzen da, beste talentuen faltan, ekitaldi eta kontzertu, plan gastronomiko eta zinemako filmazioetara sarbidea izateko. Horrela daramatza 20 urte, beraz, ondo doakionaren seinale!

Enrique Redel

Marian Ochoa de Eribe

Iñigo Astiz

Berria egunkariko kazetaria da.Poema-liburu bat argitaratu du Baita hondakinak ere izenekoa, eta, liburu horretan oinarrituta, Hondakinak ikuskizuna egin du Mikel Ayerberekin kolaborazioan. Silvia Plath poeta iparramerikarraren Ariel obra euskarara itzuli du, eta argitalpenean bere poemetako batzuk erantsi ditu.

Alicia San Juan

Kazetaritzan lizentziatua da. Telebistan eta irratian lan egin du bereziki. Hainbat urtez Radio Euskadin lan egin zuen, programa, magazin eta saio kulturalak errealizatzen eta editatzen. 2018tik Azkuna Zentroan egoitza duen Consonni taldearekin kolaboratzen du, ‘Voces en el jardín’ podcast kulturalaren aurkezle moduan. Chico y Chica musika-taldeko kidea da.

Txani Rodríguez

(Laudio, 1977) Kazetaria, gidoilaria eta idazlea da. Komunikabide desberdinetan kolaboratzen du, El Correo egunkarian eta Radio Euskadiko ‘Pompas de papel’ programan kasu.  Hainbat obra argitaratu ditu: ‘Lo que será de nosotros’ (Zer izango da gutaz) (Erein, 2009), ‘Agosto’ (Abuztua) (Lengua de Trapo, 2013) eta ‘Si quieres, puedes quedarte aquí’ (Nahi baduzu, hemen gera zaitezke) (Ed.Tres Hermanas, 2016) nobelak; ‘Artzaina naiz eta zer’ haurrentzako liburua (Elkar, 2013); ‘El corazón de los aviones’ (Hegazkinen bihotza) kontakizun-liburua (Elea, 2006) eta Sauré argitaletxearentzako bost komiki-album, horien artean ‘La carrera del sol’ (Eguzkiaren lasterketa) aipagarriena, idatzi ditu.  

Sabina Urraca

Euskalduna jaiotzez baina Tenerifen hazitakoa. Hamabost urte daramatza Madrilen bizitzen. Hainbat ofizio izan ditu: aseguru-saltzaile, zerbitzari, gidoilari, erreportari, telebistako eta publizitateko sortzaile, hizlari eta marihuana-ebakitzaile. El País egunkarian, Vice, Tribus Ocultas, El Estado Mental eta Cinemanía bezalako aldizkarietan eta Cadena SERen ‘Hoy por hoy’ programan kazetari moduan kolaboratzen du. Fulgencio Pimentelek 2017an argitaratu zuen ‘Las niñas prodigio’ (Neskato prodijioak) nobelaren egilea ere bada, eta Lindo & Espinosak 2018an argitaratutako ‘La errabunda (Primer tratado ibérico de deambulología heterodoxa)’ antologian kolaboratu du. Ez da harritzekoa Interneten bilaketa egitean Álvaro de Marichalar eta Sabina Urraca argazki berean agertzea, ez dute, ordea, maitasun-harremanik eduki, Blablacarrek izan zuen horren errua.

Elisa Victoria

1985ean jaio zen Sevillan eta, besteak beste, Chabel panpinen bilduma-egilea izan da eta txapela gorria buruan jantzita pizzak eta hanburgesak saltzen eta filosofia eta laurogeiko hamarkadako sintetizatzaileak aztertzen jardundakoa da. ‘Porn & Pains’ eta ‘La sombra de los pinos’ (Pinuen itzala) liburuen egilea da, biak Esto no es Berlín argitaletxeak argitaratuak. ‘Vozdevieja’ da haren lehenbiziko nobela, eta etorkizun handia izango duela iritzi zaio. Blackie Books-ek 2019an bertan argitaratu du eta hiru edizio daramatza dagoeneko. Kritikak eta beste hainbat egilek, horien artean Elvira Lindok, gailendu egin dute. Zenbait argitalpenetan (Tentaciones, Tribus Ocultas, El Estado Mental, Vice edo Primera Línea kasu), eta antologiatan (‘Hijos de Mary Shelley’ (Mary Shelley-ren seme-alabak), ‘Erotismo desviado’ (Erotismo desbideratua), ‘Frankenstein resuturado’ (Ostera jositako Frankenstein) kolaboratu du.

Íñigo Domínguez

1972an jaio zen. El País egunkariko kazetaria da eta JotDown eta cadena SERen ‘A vivir que son dos días’ programetan kolaboratzaile moduan jarduten du. Lehenago, 15 urtez kasik, Vocento taldeko El Correo eta beste egunkarien korrespontsala izan zen Erroman. Libros del K.O. argitaletxean argitaratu ditu ‘Mediterráneo descapotable. Un viaje ridículo por aquel país tan feliz’ (Kapota kendu ahal zaion Mediterraneoa. Herrialde zoriontsu hartatik eginiko bidaia hutsala) ‘Crónicas de la mafia’ (Mafiaren kronikak), eta, haren jarraipena, ‘Paletos salvajes. Crónicas de la mafia II’ (Basapizti ezjakinak. Mafiaren kronikak II) (azkena aurten bertan argitaratu da). Kazetaritzaren eremuan 2015ko Cirilo Rodríguez Saria eta 2016ko Salvador de Madariaga Saria irabazi ditu. Domínguezen ustetan “ezer gutxi dago gehitzeko itxaropen faltsuak egin gabe”. Txikia zela, idazlanen lehiaketa batean globo-bidaia bat irabazi zuen. Orduan, idazketari etekina atera ziezaiokeela pentsatu zuen, etorkizuna zuela alegia”.

Iván Repila

(Bilbo, 1978) idazlea, editorea eta kudeatzaile kulturala da. Nobela hauek idatzi ditu: ‘Una comedia canalla’ (Komedia doilarra) (Libros del Silencio, 2012); hainbat hizkuntzetara itzuli den ‘El niño que robó el caballo de Atila’ (Atilaren zaldia lapurtu zuen umea) (Libros del Silencio, 2013; Seix Barral 2017); ‘Prólogo para una guerra’ (Gerra baten hitzaurrea) (Seix Barral, 2017) eta ‘El aliado’ (Aliatua) (Seix Barral, 2019). Baita El Correoegunkarian argitaratutako kontakizunak eta ‘El Quijote a través del espejo’ (Kixotea ispiluaren bitartez), ‘Historias de San Mamés’ (San Mameseko istorioak) eta ‘Ilustrofobia’ antologiak ere. Sormenezko idazketa eta irakurketa tailerretan literatura irakaslea da, zutabe bat idazten du Bilbao egunkarian eta poesian espezializatutako Masmédula Ediciones argitaletxearen fundatzailekidea da.

Cristina Morales

(Granada, 1985) Zuzenbidean eta Zientzia Politikoetan lizentziatua eta Nazioarteko Harremanetan espezialista da. Bartzelonan bizi da eta Iniciativa Sexual Femenina dantza garaikideko konpainiaren koreografoa eta interpretea da. ‘Lectura fácil’ (Irakurketa erraza) obrarekin (Anagrama, 2018) Eleberriaren azkeneko Herralde Saria irabazi zuen. ‘Terroristas modernos’ (Terrorista modernoak) (Candaya, 2017) eta ‘Malas palabras’ (Hitz itsusiak) (Lumen, 2015) idatzi ditu, eta ‘Los combatientes’ (Soldaduak) (Caballo de Troya, 2013) obrarekin Narrazioaren 2012ko INJUVE Sariaren irabazlea eta 2013ko finalista izan da Espainian argitaratutako lehenengo nobela onenari Festival du Premier Roman de Chambéry Jaialdian. Haren ipuinak makina bat antologia eta literatura aldizkaritan agertu dira.

David Trueba

Kazetaritza ikasi zuen eta sekula ez du ogibidea utzi. Besteak beste, ‘El peor programa de la semana’ telebista-saioa eta ‘¿Qué fue de Jorge Sanz?’ seriea zuzendu ditu. Haren karrera zinematografikoan, beste zuzendari batzuentzat gidoiak prestatu zituen, ‘Los peores años de nuestra vida’ (Gure bizitzako urterik txarrenak) edo ‘La niña de tus ojos’ (Zure bihotzeko azukre koxkorra) kasu. 1996an estreinaldi arrakastatsua izan zuen ‘La buena vida’ (Bizitza ona) filmarekin eta sei Goya Sari irabazi zituen (Film Onenari Saria barne) ‘Vivir es fácil con los ojos cerrados’ (Erraza da begiak itxita bizitzea) obrarengatik.  Anagrama argitaletxeari lotuta egon da nobelagile-ibilbide osoan. Haren nobela garrantzitsuenetako bat da ’Saber perder’ (Galtzen jakitea) (Kritikaren Saria, urteko libururik onena El Mundoren El Cultural sekzioaren arabera eta Frantziako Médicis Sariaren finalista). ‘Blitz’ eta ‘Tierra de campos’ dira haren azken nobelak.

Manuel Vilas

Poeta eta narratzailea da. Haren poesia-liburuen artean aipagarriak dira ‘Resurrección’ (Pizkundea) (XV. Jaime Gil de Biedma Saria), ‘Calor’ (Beroa) (VI.  Fray Luis de León Saria), ‘Gran Vilas’ (XXXIII. Melillako Hiria Saria) eta ‘El hundimiento’ (Hondoratzea) (27ko Belaunaldiko XVII. Nazioarteko Poesia Saria). Eta Alfaguarak argitaratutako ‘España, Aire Nuestro’ (Espainia, gure airea) (Cálamo Saria); ‘Los inmortales’ (Hilezkorrak) eta ‘El luminoso regalo’ (Opari argitsua) nobelak idatzi ditu. ‘Zeta’ eta ‘Setecientos millones de rinocerontes’ (Zazpiehun milioi errinozero) kontakizun-liburuak eta ‘Lou Reed era español’ (Lou Reed espainiarra zen) kronika eta ‘América’ autobiografia idatzi ditu. ‘Ordesa’ (Alfaguara, 2018) da haren azken liburua, publikoa nahiz kritika konkistatu dituen lanik pertsonalena. Prentsan idatzi ohi du eta Cadena Ser-en ‘A vivir’ programan kolaboratzen du.

Fernando Trías de Bes

Ekonomialaria eta idazlea da. Enpresa Zientzietan lizentziatua eta Administrazio eta EnpresaZuzendaritzaren Goi mailako Eskolan (ESADE)eta Mitxiganeko Unibertsitatean MBA da. Marketin eta berrikuntzaren eremuan aritu da ikerketa-lanetan. Prentsa idatzian eta irratian ohiko kolaboratzailea da. Makina bat entsegu ekonomiari buruz, nobelak eta kontakizunak idatzi ditu. Lehenbizikoen artean aipagarriak dira ‘La buena suerte’ (Zorte ona) (Álex Rovira egilekidearekin); ‘El libro negro del emprendedor’ (Ekintzailearen liburu beltza), ‘El hombre que cambió su casa por un tulipán’ (Etxea tulipa batengatik trukatu zuen gizona) eta ‘El gran cambio’ (Aldaketa handia) Haren fikziozko obrarik garrantzitsuenak ‘El coleccionista de sonidos’ (Soinuen bildumagilea), ‘Mil millones de mejillones’ (Mila milioi muskuilu) eta ‘Tinta’ dira. Azken obra duela gutxi argitaratu du, ‘Yo soy así’ (Ni horrelakoa naiz) (Paidos argitaletxea). 

Marta Flich

Ekonomialaria, aktorea eta umorista da. Ekonomia ikasketak egin zituen eta hainbat urtez bankuan aritu  zen lanean “sormen pixka baten” bila interpretaziora salto egitea erabaki zuen arte. Aktore-lanak egin ditu hainbat antzerki-obratan, telebista-saiotan eta film luzeetan, baina bereziki ezaguna da gaur egungo ekonomia eta politika ikuspegi garratz eta umoristiko batekin tratatzen dituelako. Duela gutxi ‘Necroeconomía:El manual para entender la economía perversa’ (Nekroekonomia: asmo txarreko ekonomia ulertzeko gidaliburua) argitaratu du Grijalbon. Onda Ceron ‘Salsa Flich’ izeneko sekzioa dauka, eta ‘Ese programa del que usted me habla’, ‘Late Motiv’ edo Risto Mejidek aurkeztutako ‘Todo es mentira’ telebista-programetan kolaboratzen du.  

Ana Morgade

Aktore komikoa eta aurkezlea da eta umorezko telebista-programa anitzetan kolaboratu du. Andreu Buenafuenteren taldekide izan da; ‘Estas no son las noticias’ albistegi satirikoa eta ‘Las noticias de las 2’ aurkeztu ditu, Quequé eta Sílvia abril kideekin, hurrenez hurren, nahiz eta aurkezle gisa bereziki ‘El Club de la Comedia’-ren azkeneko denboraldian nabarmendu zen. Bestalde, ‘Tu cara me suena’ programaren laugarren edizioan publikoa harrituta utzi zuen. Orain, ‘El hormiguero’ programako kolaboratzailea da eta oraintsu iragarri du ez dela gehiago 2013tik kolaboratzen duen ‘Zapping’ programan agertuko. Cadena Ser-en ‘A vivir’ programaren komikoen sekzioan ere parte hartzen du eta ‘Bajo el mismo techo’ (Teilatu beraren pean) eta ‘Con el culo al aire’ (Ipurdia bistan) filmetan ikusi ahal izan dugu.

Tatiana Tîbuleac

Chisinau, Moldavia, 1979. Kazetaritzan lizentziatua, ospea hartu zuen prentsako zutabegile eta gai sozialak tratatzen dituzten telebista-programen aurkezle gisa. 2014an, ‘Fábulas modernas’ (Alegia modernoak) kontakizun-liburua argitaratu zuen, eta bi urte beranduago, haren lehenbiziko nobela, ‘El verano en que mi madre tuvo los ojos verdes’ (Amak begi berdeak zitueneko uda). Fenomeno literario bat izan zen Errumanian eta Frantzian, eta Espainian ere antzekoa gertatzen ari da, Impedimentak 2019an argitaratu duenetik. Haren bigarren nobela, ‘Jardín de vidrio’ (Beirazko lorategia), argitaragabe dago oraindik gaztelaniazko bertsioan. Gaur egun, kazetari-lanetan jarraitzen du eta Parisen bizi da. Hainbat sari jaso ditu, horien artean aipagarriak dira Moldaviar Idazleen Elkarteak eta Errumaniako Observator Cultural literatura aldizkariak emandakoak. 

Andrei Kurkov

(Leningrado, 1961). Zazpi urte zituela hasi zen idazten, hiru hamsterretatik bi hil zitzaizkionean biziraun zuenari bakartasunari buruzko poema bat idaztea erabaki zuenean. Garai hartan oraindik ere Lenini buruzko testuak idazten zituen, jasotako hezkuntza sobietarraren eraginez. KGBren japoniar itzultzailea izan zen eta Odesako presondegian zaintzaile-lanetan zebilen haurrentzako lehenbiziko obrak idatzi zituenean. Hogei bat nobela, haurrentzako liburuak eta makina bat dokumental idatzi ditu. Haren obra hogeita hamar inguru hizkuntzetara itzuli da. Sobietar Batasunaren osteko garaien aditua da eta mundu osoko komunikabideetan Ukrainako errealitatearen berri ematen du. ‘Muerte con pingüino’ (Pinguinoarekin heriotza) nazioarteko best seller-a idatzi zuen. Umore beltza eta Sobietar Batasunaren osteko garaia nahasten dituen obra hau Blackie Books-ek berrargitaratu zuen 2018an. Gauza bera egin du argitaletxeak argitaratu berri duen bigarren liburuan: ‘El jardinero de Ochanov’  (Ochanov-eko lorezaina).

Antonio Muñoz Molina

Espainiako idazle garrantzitsuenetako bat da, eta 1995az geroztik Espainiako Errege Akademiako kidea. Haren obra zabalean aipagarriak dira Beatus Ille’, ‘El invierno en Lisboa’ (Lisboako negua), ‘Beltenebros’ (Itzaletako printzea), ‘El jinete polaco’ (Zaldun poloniarra), ‘Plenilunio’ (Ilargi betea), ‘Sefarad’ eta ‘La noche de los tiempos’ (Garai urrunetako gaua), Seix Barral argitaletxean argitaratuak. Prentsan ohiko kolaboratzailea da eta ‘El Robinson urbano’ (Robinson hiritarra) edo ‘La vida por delante’ (Aurrerako bizitza) bezalako liburukietan artikuluak bildu ditu.  Hainbat sari jaso ditu, horien artean Letren Asturiasko Printzea Saria, Literaturaren Sari Nazionala (bitan), Kritikaren Saria, Planeta Saria, Liber Press saria, Europako Literaturaren Jean Monnet Saria, Prix Méditerranée Étranger, Jerusalem saria eta irakurleek emandako Qué Leer Saria. Madril eta Lisboa artean bizi da eta Elvira Lindo idazlearekin ezkonduta dago. 

Elvira Lindo

Hemeretzi urte besterik ez zituenean aktore, esatari eta gidoilari moduan hasi zen lanean Radio Nacionalen. Irrati-gidoi horietatik jaio zen hain zuzen ere haren pertsonaiarik ezagunena: Manolito Gafotas. Seix Barral argitaletxean argitaratu ditu obra gehienak. ‘Algo más inesperado que la muerte’ (Heriotza baino zerbait ezustekoagoa), ‘Lo que me queda por vivir’ (Bizitzeko geratzen zaidana) edo ‘Lugares que no quiero compartir con nadie’ (Beste inorekin partekatu nahi ez ditudan tokiak) nobelak; ‘Noches sin dormir’ egunkaria eta El País egunkarirako kronikak ‘Don de Gentes’ edo ‘Tinto de verano’ zutabeetarako. Haren azkeneko liburuak izenburu hau darama: ‘30 maneras de quitarse el sombrero’ (kapela kentzeko 30 modu). Haur eta Gazte Literaturaren Sari Nazionala, Biblioteca Breve Saria ‘Una palabra tuya’ (Zure hitz bat) obrarengatik eta 2015ko Nazioarteko Kazetaritza Saria irabazi ditu. Zinema-gidoi ugari idatzi ditu halaber, eta El País egunkariko ohiko kolaboratzailea da.

Berta Vias Mahou

(Madril, 1961) Antzinaroaren Historian lizentziaduna, idazlea eta itzultzailea da. Besteak beste, Stefan Zweig, Arthur Schnitzler, Joseph Roth eta Goethe autoreen liburuak itzuli ditu. Haren obra anitza da: ‘Leo en la cama’, ‘Venían a buscarlo a el’ (2011ko Dulce Chacon Saria Espainiako Narratibari) eta ‘Yo soy El Otro’ (Narratibaren Torrente Ballester Saria) eleberriak, ‘La imagen de la mujer en la literatura’ saiakera, eta ‘Ladera norte’ (Acantilado, 2001) eta ‘La mirada de los Mahuad’ (Lumen, 2016) kontakizun-liburuak idatzi ditu. ‘Una vida prestada’ (Lumen, 2018) eleberria da haren azkeneko lana.

Isabel Vázquez

Gidoilaria, aurkezlea eta zinema- eta serie-kritikaria da. FOX, National Geographic, Disney Channel, TVE eta Telecinco hedabideetarako idatzi du. 2015ean, ‘Me llamo Peggy Olson’ argitaratu zuen, Mad Men-eko pertsonaiari buruzko liburua.  Fotogramas argitalpeneko zutabe bat idazten du hilero, eta telebista-gidoi eta -ikasketei buruzko eskolak ematen ditu Madrilgo Karlos III.aren Unibertsitatean. Hedabide ezberdinetan kolaboratzen du eta Canal+-en  «Tentaciones» magazina eta Urrezko Globoak, Oskarrak, Emmy Sariak eta Feroz Sariak aurkeztu ditu.  Onda Ceroko “La Cultureta” saioan kolaboratzen du. 

Asier Sanz

(Bilbo, 1969) irudigilea, umorista grafikoa eta collagearen artista bat da. 1987an, periódico Bilbaon hasi zuen lanbide-ibilbidea, Deian,  ETBn, TVEn eta Mundu Deportivon jarraitzeko gero. 1999an Javier ezagutu zuen, eta, harrezkeroztik, bi umorista grafikoek elkarrekin lan egiten dute. Hain zuzen, Diario 16 eta Diario Metro egunkarietan zerrendak egunero idazteaz gainera, El Jueves, Deia, Onda Vasca, Orgullo y Satisfacción, periódico Bilbao eta 20minutos hedabideetan kolaboratzen dute. Publizitate-kanpainak sortu, garatu, eta hainbat liburu irudiztatu ditu, eta nazioarteko sari ugari jaso ere bai.

Marta Sanz

(Madril, 1967) bere belaunaldiko idazle garrantzitsuenetako bat da. Haren liburu gehienak Anagramak argitaratu ditu. Aipagarriak dira ‘Un buen detective no se casa jamás’, ’La lección de anatomía’ eta ‘Farándula’ izeneko satira (Eleberriaren Herralde Saria). Horrez gain, hainbat poema-bilduma eta entsegu idatzi ditu, eta ohiko kolaboratzailea da El País egunkariaren kultur atalean eta El Mundoren El Cultural aldizkarian. Azken eleberriarekin, ‘pequeñas mujeres rojas’ izenekoa, Arturo Zarco ezohizko detektibearen trilogia itxi du.

María Elvira Roca Barea

Filologia Klasikoan eta Filologia Hispanikoan lizentziaduna eta Erdi Aroko Literaturan doktorea da. Zientzia Ikerketen Kontseilu Nagusiarekin (CSIC) kolaboratu du eta aldizkari espezializatuetan eta egunkarietan (El Mundo, El Pais eta ABC) artikuluak idazten ditu. Ameriketako unibertsitateetan eskolak eman ditu eta Malagako institutuan literaturako irakaslea da. Azken urteotako historia-saiakerarik garrantzitsuenetako bat idatzi du: ‘Imperiofobia y leyenda negra’ (Siruela, 2016). Horrez  gain, ‘6 relatos ejemplares 6’ eta ‘Fracasología: España y sus élites: de los afrancesados a nuestros días’ (2019ko Espasa Saria) obren egilea da. 

Inés París

(Madril 1962) zinema eta telebistako zuzendaria eta gidoilaria da.  ‘A mi madre le gustan las mujeres’ (2002) eta ‘Semen, una historia de amor’ (2005) filmak idatzi eta zuzendu ditu (Daniela Fejermanekin biak), eta ‘La noche que mi madre mató a mi padre’ (2016) ere haren obra da. CIMA emakume zinegileen elkarteko eta SGAE Fundazioaren lehendakaria izan da. Espainiako eta atzerriko unibertsitateetan eskolak eman ditu. Egun, Madrilgo Zinema Eskolako (ECAM) eta Madrilgo Karlos III.aren Unibertsitateko Gidoiari buruzko Masterreko irakaslea da.

Pantomima Full

Alberto Casado eta Rober Bodegas komikoek Pantomima Full duoa osatzen dute. La Sextako ‘Sé lo que hicisteis’ programan ezagutu zuten elkar, gidoilari-lanetan zebiltzala. Urbanita arrunta, 20-40 urte bitarteko belaunaldia, parodiatzen duten esketxeak egiten dituzte, eta sare sozialetan zein Espainiako antzerki-biretan arrakasta izan dute.  Alberto Casado komikoa, gidoilaria eta ´Se lo que hicisteis’, ‘¿Qué esta pasando?’ eta ‘Ese programa del que usted me habla’ saioen aurkezlea da. Rober Bodegas, berriz, barne-diseinatzaile izateko bidean zen, La 1ko ‘El Rey de la Comedia’ saioa irabazi zuenean. Comedy Central saioko komiko garrantzitsuenetako bat da eta ‘Ilustres Ignorantes’ (Canal+), ‘Sé lo que hicisteis’ (La Sexta) eta  ‘Hazte un Selfi’ (Cuatro) umorezko telebista-saioetan agertu da.

Imanol Ituiño

(Bilbo, 1989) bere lanbideaz dio “ekitaldi eta eszenatoki desberdinetan magia parrastan egitea duela ogibide; hala nola, ezkontza, antzoki, areto, festa, koktel, inaugurazio eta baita hiletetan ere. Azkena merkatu-hobi berri bat da (hobi  hitzarekin bete-betean asmatu du), eta, beraz, aztertzeko dago oraindik ere”.

Aixa de la Cruz

(Bilbo, 1988) Literaturaren Teoria eta Literatura Konparatuan doktorea eta idazlea da. ‘Cuando fuimos los mejores’ (Almuzara, 2007) eta ‘La línea del frente’ (Salto de Página, 2017) eleberriak eta ‘Modelos animales’ (Salto de Página, 2015) kontakizun-liburua idatzi ditu eta ‘Última temporada’ (Lengua de Trapo, 2013), ‘Bajo treinta’ (Salto de página, 2013) eta beste antologia batzuetan kolaboratu du. ‘Cambiar de idea’ (Caballo de Troya, 2019) izena du haren azkeneko liburuak. 

Borja Crespo

(Bilbao, 1972) zinemako zuzendaria eta ekoizlea, idazlea, irudigilea eta komikilaria, kultur kudeatzailea eta aholkulari artistikoa da. Vocento taldeko El Correon eta beste hedabide garrantzitsuetan kolaboratzen du, eta zutabeak, atalak edo erreportajeak idatzi ditu El Mundo eta beste argitalpen batzuetarako, Primera Línea, Fotogramas eta Rockdelux, kasu.Bestalde, zinemari eta komikiari buruzko ekitaldietan  zuzendari-, aholkulari- eta koordinatzaile-lanak egin ditu eta Bi FM kateko La hora Canibal irrati-saioko zuzendaria eta aurkezlea da.

Raúl Cimas

1976an jaio zen, Albaceten. Harrezkeroztik, barre eragitea du ogibide. Haren curriculumean zehar komediarik onenaren itzulia egin daiteke: ‘La hora chanante’, ‘Muchachada Nui’, ‘Buenafuente’, ‘Museo Coconut’ eta ‘Oxido Nitroso’ paradetako batzuk baino ez dira. Komiki-liburuak ere idatzi ditu, Blackie Books-en argitaratuak: ‘Demasiada pasión por lo suyo‘, ‘Orgullo Brutal‘ eta, azkena, ´Prodigios’, izaki fantastiko zein tamalgarriekin ilustratutako almanaka.

Martín Caparrós

(Buenos Aires, 1957) Historian lizentziaduna da. Parisen ikasi zuen karrera eta Madrilen eta New Yorken ere bizitakoa da. Sukaldaritzako liburuak eta aldizkariak zuzendu eta Voltaire, Shakespeare eta Quevedoren obrak itzuli ditu. Planeta eta Eleberriaren Herralde Sariak, Espainiako Erregea Nazioarteko Kazetaritza Saria eta Guggenheim beka jaso ditu, limoiondo bat landatu du, seme bat dauka eta hainbat liburu argitaratu ditu. Anagramak argitaratutako ‘Los Living’ eleberria (2011ko Herralde Saria), eta ‘El Hambre’ saiakera dira garrantzitsuenak. Duela gutxi, ‘Sinfín’ (Literatura Random House, 2020) eta ‘Ahorita’ (Anagrama, 2019) argitaratu ditu.

Rubén Amón

(Madril, 1969) kazetaritza-genero gehientsuenak landu ditu (zutabeak eta zezenketa-, kultura- eta kirol-kritikak); korrespontsala izan da Erroman eta Parisen, Balkanetako gerraren berri eman du eta irratian (Onda Cero) nahiz telebistan (Antena 3) lan egin du. Gaur egun, prentsan ari da lanean, El Confidencial egunkarian, hain zuzen. Moldaerraztasun horri esker, eta “zehaztasunari uko egin gabe ironia eta umorea erabiliz entretenitzeko gai izateagatik”, 2018ko Kazetaritzaren Francisco Cerecedo Saria jaso zuen. Saiakerak ere idatzi ditu. Aipagarria da Plazido Domingoren biografia, ‘Un coloso en el teatro del mundo‘ (Planeta, 2012) izenekoa.

Guillermo Altares

Darío Adanti

(Argentina, 1971ko hilak 13, asteartea). Haren ilustrazioak eta komikiak hedabide garrantzitsuetan argitaratu dira; hala nola, The New York Times, El País, La Vanguardia, Público, El Mundo, Primera Línea eta Man. Hainbat komiki editatu ditu Espainian, horietako bi, ‘Disparen al humorista’ eta ‘Monstruos modernos’, Jordi Costarekin (Astiberrin). Mongolia aldizkariaren sortzaile-kidea da, eta hedabiderako idatzi eta marrazkiak egiteaz gainera, ‘Mongolia, el musical’ -en ikus dezakegu. SER irrati-kateko ‘A vivir’ saioan ohiko kolaboratzailea da, eta Alba Carballalen zuzendari-kidea da literaturari eta umoreari buruzko ‘El milenarismo’ podcast-ean.

Flavita Banana

(Flavia Álvarez-Pedrosa, Bartzelona, 1987) Arteak eta Diseinua eta Ilustrazioko zikloa ikasi zituen Bartzelonako Massana Eskolan, egon daitezkeen zeregin guztiak hala edo nola uztartzen saiatuz. 26 urte zituela, beste estiloekin amore emanda, umorezko binetak marrazten hasi zen. Bineta sinpleak ziren, jada etsita dagoenaren umorearekin eginikoak. Alabaina, 29 urterekin bulegoko lana utzi ahal izan zuen, S Moda, Orgullo y Satisfacción, Mongolia eta El País komunikabideetan kolaborazioak egiteko. Liburu hauek argitaratu ditu: ‘Curvy’ (Lumen, 2016), ‘Las cosas del querer’ (Lumen, 2017), ‘Archivos estelares’ (¡Caramba!, 2017), ‘Archivos cósmicos’ (¡Caramba!, 2019) eta ‘Archivos Espaciales’ (¡Caramba!, 2020). 2018an, Gat Perich Umorearen Nazioarteko Saria irabazi zuen. Umore tristea egiten duela diote, kostunbrismoaren eta zentzugabekeriaren arteko nahasketa bat.

Fernando Aramburu

(Donostia, 1959), ‘Los peces de la amargura’ eta ‘El vigilante del fiordo’ ipuin-liburuak eta ‘Fuegos con limón’, ‘Viaje con Clara por Alemania’ eta ‘Ávidas pretensiones’ eleberriak idatzi ditu. ‘Patria’ idatzi aurretik, gaztelaniazko idazlerik garrantzitsuenetako bat zen, nahiz eta fenomeno literario eta sozial horrekin lortu dituen nazioarteko ospea eta hainbat sari garrantzitsu; besteak beste, Narrazioaren eta Kritikaren Sari Nazionalak, Euskadi Literatura Saria, Francisco Umbral Saria, Europako Strega Saria eta Internazionale Giuseppe Lampedusa eta Athens Literary Prize Sariak. Bost urte beranduago, ‘Los vencejos’ eleberria argitaratu du haren ohiko argitaletxean (Tusquets).

Hervé Le Tellier

(Paris, 1957) idazlea, editorea, matematikaria eta literatur kritikari ospetsua da. Idatzizko komunikabide eta irratsaio ezberdinetan kolaboratu du (Le Monde eta France Culture, kasu), eta hainbat argitalpen satirikoetan ere bai. Gaur egun, Frantziako autorerik ospetsuenetako bat da. Poesia, antzerkia, eleberria eta umorezko kontakizunak barne hartzen dituen obra zabala du. Raymond Queneau eta Georges Perec (abangoardiako narrazioaren Oulipo esperimentazio-taldearen sortzaile eta kidea, hurrenez hurren) egileen editorea izan da. Le Tellier talde horretako kide da 2002tik, eta lehendakari, berriz, 2019az geroztik. 2020an, Goncourt saria jaso zuen azken eleberriarekin, ‘La anomalía’ (Seix Barral). Frantzian, izugarrizko arrakasta izan du, eta, antza, gure herrialdean bide beretik jarraituko du.

Oscar Tusquets

(Bartzelona, 1941) arkitektoa, diseinatzailea, margolaria eta idazlea da. Haren lanbide-ibilbidean hainbat sari jaso ditu: Diseinuaren Sari Nazionala, Arte Ederretako Merituaren Urrezko Domina eta Chevalier de l’Ordre des Arts et des Lettres garaikurra, besteak beste. 1994an, ‘Más que discutible’ obrarekin saio-idazle moduan ezagutzera eman zuen bere burua eta haren arrebarekin, Esther Tusquetsekin, haurtzaroko oroitzapenak bildu zituen lau liburu hauetan: ‘Anna, Dalí y otros amigos’, ‘Réquiem por la escalera’, ‘Pasando a limpio’ eta ‘Tiem¬pos que fueron’. Anagraman, ‘Todo es comparable’, ‘Dios lo ve’, ‘Contra la desnudez’ eta, duela gutxi, ‘Vivir no es tan divertido; envejecer, un coñazo’ (haren oroitzapen-liburu partikularra) argitaratu ditu.

Philippe Lançon

(Vanves, Frantzia, 1963) idazlea eta kazetaria da. Ohiko kolaboratzailea Libération egunkariko kultura orrialdeetan eta kronikaria Charlie Hebdo astekarian (2015eko urtarrilaren 7an aldizkari satirikoaren erredakzioaren kontrako erasotik bizirik atera zen). Hainbat liburu idatzi ditu: ‘Les Îles’ (2011), ‘L’Élan’ (2013) eta, bereziki, ‘El colgajo’ (Anagrama, 2018). Azken horrek milaka ale saldu ditu Frantzian, eta gaztelaniaz eta beste hainbat hizkuntzetan itzuli dute, arrakasta handiarekin gainera. 2018an, Femina eta Roger Caillois Sariak eta Renaudot Sari Berezia jaso zituen. ‘Chroniques de l´homme d´avant’ da haren azkeneko liburua, «atentatuaren aurreko» Philippe Lançon-ek Libérationen eta Charlie Hebdon hogei urtez argitaratutako artikuluen bilduma.

Joaquín Reyes

Albaceten jaio zen 1974an eta Cuencako Arte Ederren Fakultatean lizentziatu zen. Laster bideratu zen ¬umorerantz, unibertsitate garaitik ezagutzen dituen Julián López, Raúl Cimas eta Ernesto Sevilla bidelagun zituela. Beranduago, Carlos Areces eta Ignatius Farray batu zitzaizkion taldeari. Elkarrekin, belaunaldi oso baten umorean eragina izan duten “La hora chanante” eta “Muchahada Nui” telesaioak egin zituzten. Gainera, Joaquín Reyesek hainbat pertsonaia karakterizatzen eta parodiatzen zituen. Artista polifazetikoa da: umorista, marrazkilaria, aktorea, bakarrizketaria, aurkezlea, gidoilaria, eta, orain, baita idazlea ere. Umorea aldarrikatuz beti, Blackie Books argitaletxean argitaratu berri du haren lehenbiziko eleberria: ’Subidón’.

Maruja Torres

(Bartzelona, 1943) oso gazte zelarik hasi zen kazetari-lanetan, Fotogramas aldizkarian eta Por Favor eta El Papus umorezko aldizkarietan. Aipagarria da hainbat hamarkadatan El País egunkariarekin izandako lotura. Izan ere, kazetaritza-genero guztiak landu zituen, kronika sozialetik eta zinematografikotik hasita gerra erreportari izateraino. Hainbat liburu idatzi ditu, ‘¡Oh, es él!’ eta ‘Ceguera de amor’ umorezko nobelak tartean. 2000. urtean, Planeta Saria irabazi zuen ‘Mientras vivimos’ eleberriarekin, gaur egungo nobelagilerik garrantzitsuenetako bat bihurtuz. 2006an, Arte Ederretako Urrezko Domina jaso zuen kulturari egindako ekarpenarengatik. Mongolia aldizkarian eta Buenafuenteren ‘Late Motiv’ programan kolaboratzen jarraitzen du, «zirko honetatik inoiz baino aldenduago» dagoela dioen arren.

Edu Galán

(Oviedo, 1980) eta Darío Adanti dira Mongolia aldizkari satirikoaren egileak. Edu Galánek La Nueva España egunkarian eta Cinemanía aldizkarian kritika zinematografikoak idazten ditu eta Andreu Buenafuenteren ‘Late Motiv’ programan eta Onda Ceroren ‘Más de uno’ irratsaioan kolaboratzen du. ‘Morir de pie. Stand-up (y Norteamérica)’ (Ed. Rema y vive, 2014) entsegua idatzi du eta ‘Todavía voy por la primera temporada’ (Léeme libros, 2014) liburu kolektiboan parte hartu du. 2020an, ‘El síndrome Woody Allen’ argitaratu zuen (Debate).

Bob Pop

1971an jaio zen Madrilen, baina Bartzelonan bizi da. Kolaboratzaile-lanetan aritu da idatzizko komunikabideetan —La Marea, Mongolia, Vogue, Vanity Fair, Lecturas, 20 minutos, Público—, irratian —Onda Cero, Cadena Ser—, eta telebistan —TVE eta La Sextako Andreu Buenafuenteren ‘En el aire’ programa. Gaur egun, Andreu Buenafuenteren ‘Late Motiv’ programako zuzendariordea eta kolaboratzailea da, Movistar+ kanalean. ‘Mansos’ eleberria (Caballo de Troyan argitaratua eta aurten Alfaraguan berrargitaratua) eta ‘Cuando haces Bop ya no hay stop’ (Temas de hoy) entsegua idatzi ditu. Tumblr-en ‘Días Ajenos’ obraren egilea da. 2017ko martxoan, Somos libros argitaletxeak egunkari horien lehenbiziko liburukia argitaratu zuen, ‘Días ajenos – Primavera/Verano’ izenburupean. Bigarren partea idazten ari da orain: ‘Otoño/Invierno’. 2021ean, ‘Maricón perdido’ seriea sortu, idatzi eta protagonizatu du. TNT España kanalean bota dute.

Paco Plaza

(Valentzia, 1973) zinemagilea da, fantasiazko eta beldurrezko filmengatik ezaguna. Jaume Balagueró zuzendarikidearekin ‘OT: La película’ grabatu ondoren (elkarrekin grabatu dituzte ere Rec-en bi filmak, Manuela Velasco protagonistatzat duen gezurrezko dokumentala), haren lehenbiziko film luzea grabatu zuen, ‘El segundo nombre’, eta atzetik etorriko ziren ‘Romasanta’, ‘Rec3: Génesis’, ‘Verónica’ eta ‘Quien ha hierro mata’. Laster estreinatuko dute haren azkeneko filma, ‘La abuela’.

Arturo G.-Campos

(Madril, 1969) umorista, aktorea, esataria, gidoilaria eta helduaroari intolerantzia dion friki obsesiboa da. El Club de la Comedian eta ‘5 hombres.com’ eta ‘Vivir así es morir de humor’ antzerki-obretan parte hartu du. Zortzi urtez, ‘La Parroquia’ gau-irratsaioa zuzendu zuen “El Monaguillo”-rekin lankidetzan. Horrez gain, hiru liburu idatzi ditu El Club de la Comedia-rekin, La Parroquia-ren zazpi liburuak eta beste lau liburu Todopoderosos bildumarako. Sei urte daramatza ‘Todopoderosos’ podcast-a egiten Javier Cansado, Rodrigo Cortés eta Juan Gómez-Juradorekin. Haiekin grabatzen du ‘Aquí Hay Dragones’ podcast-a ere. Eta beste bat Dani Rovirarekin, ‘Mi Año Favorito’, hain zuzen. Gainera, iaioa da bihotzerrea ematen ez duten gazpatxoak egiten, ez baitie luzokerrik botatzen. Eta, hori gutxi balitz, ziurrenik gure planetako gizonik erakargarrienetako bat da.

Mathias Enard

1972an jaio zen Niort-en, Frantzian. Arabiera eta persiera ikasi eta Ekialde Hurbilean egonaldi luzeak egin ostean, 2000. urtean Bartzelonan bizitzen jarri zen. Aktiboki aritu da lanean hainbat kultur aldizkaritan —jada existitzen ez den Lateral aldizkarian, kasu—, eta arabiera irakatsi du Bartzelonako Unibertsitate Autonomoan. Enard-ek ‘El manual del perfecto terrorista’ (La Otra Orilla, 2007) eta ‘Zona’ (La Otra Orilla, 2008) eleberriak idatzi ditu, eta Literatura Random Housen argitaratutako ‘Habladles de batallas, de reyes y elefantes, ‘El alcohol y la nostalgia’, ‘Calle de los Ladrones’ eta ‘Brújula’ (2015 Goncourt Saria). Argitaletxe berak plazaratu du haren azken eleberria ere, ‘El banquete anual de la cofradía de sepultureros’.

Daniel Gascón

(Zaragoza, 1981) Ingeles Filologia eta Hispanikoa ikasi zituen Zaragozako Unibertsitatean. ‘La edad del pavo’ (Xordica, 2001), ‘El fumador pasivo’ (Xordica, 2005) eta ‘La vida cotidiana’ (Alfabia, 2011) kontakizun-liburuak eta ‘Entresuelo’ oroitzapen familiarra argitaratu ditu (Literatura Random House, 2013). ‘Un hipster en la España vacía’ eta haren ondorioa, argitaratu berri den ‘La muerte del hipster’ (Literatura Random House) eleberriak dira haren azkeneko obrak. Saul Bellow, Christopher Hitchens eta N.S Naipaul egileen obrak itzuli ditu. Letras Libres aldizkariaren Espainiako edizioaren arduraduna da eta El País egunkariko zutabegilea.

Isabel Burdiel

(Badajoz, 1958) Historia Garaikideko katedraduna da Valentziako Unibertsitatean eta Honorary Research Fellow East Anglia-ko Unibertsitatean (UK). Aditua da XIX. mendeko liberalismo espainiarraren eta europarraren historia politikoan eta kulturalean, eta historiaren eta literaturaren arteko harremanak eta historia biografikoa interesatzen zaizkio bereziki. Mary Wollstonecraft-en ‘Vindicación de los derechos de la mujer’ eta Mary W. Shelley-ren ‘Frankenstein edo Moderno Prometeo’ obren gaztelaniazko edizio kritikoak idatzi ditu. 2011an, Historiaren Sari Nazionala jaso zuen ‘Isabel II. Una biografía’ liburuarekin. Haren azkeneko lana Emilia Pardo Bazánen biografia da (2019) (Españoles eminentes), Juan March Fundazioak zuzendua eta Taurus-ek argitaratua.

Antonio Orejudo

(Madril, 1963) doktorea da Filologia Hispanikoan eta zazpi urtez Literatura Espainiarra irakatsi zuen Estatu Batuetako unibertsitateetan. Ikertzaile gonbidatua izan zen Amsterdameko unibertsitatean, eta, gaur egun, irakasle titularra da Almeriako Unibertsitatean. Hainbat eleberri idatzi ditu, horien artean ‘Fabulosas narraciones por historias’, ‘Ventajas de viajar en tren’, ‘Reconstrucción’ eta ‘Un momento de descanso’. Espainiako literatura garaikidearen idazle original eta miretsienetako bat da. Haren azkeneko liburuak dira ‘Los Cinco y yo’ eta ‘Grandes éxitos’. Tusquets argitaletxeak plazaratu du haren obra guztia (urraketaren, komediaren eta erudizioaren arteko nahasketa bat da)

Cristina Fernández Cubas

(Arenys de Mar, Bartzelona, 1945). Haren argitalpenen artean daude sei kontakizun-liburu –‘Mi hermana Elba’, ‘Los altillos de Brumal’, ‘El ángulo del horror’, ‘Con Agatha en Estambul’, ‘Parientes pobres del diablo’ eta ‘La habitación de Nona’ (Narratiba Sari Nazionala 2016 eta Kritikaren Saria 2015)—, hiru eleberri –‘El año de Gracia’, ’El columpio’ eta ‘La puerta entreabierta’ (Fernanda Kubbs izengoitiaren pean)–, antzerki-obra bat –‘Hermanas de sangre’– eta oroitzapen-liburu original bat, ‘Cosas que ya no existen’. Haren obra hamar hizkuntzetara itzulita dago. Espainiako literaturaren historiako ipuingilerik ospetsuenetako bat da, fantasiazko generoan bereziki.

Pedro Ugarte

(Bilbao, 1963) idazlea, zutabegilea eta Euskal Herriko Unibertsitateko prentsa-arduraduna da. Literaturan, narrazio laburra landu du gehien bat, eta, besteak bestek ‘Los traficantes de palabras’, ‘La isla de Komodo’ eta ‘Mañana será otro día’ idatzi ditu. Páginas de Espuma argitaletxean ‘El mundo de los Cabezas Vacías’ eta ‘Nuestra historia’ (2017ko Setenil ipuin-libururik onenari Saria) argitaratu ditu. 2018an, ‘Lecturas pendientes’ argitaratu zuen, irakurle eta idazle gisa bizi izandako esperientziari buruzko egunkaria. Haren eleberriak italiarrez eta frantsesez itzulita daude, eta haren ipuinak, berriz, ingelesez, euskaraz, polonieraz eta alemanez. Haren azkeneko ipuin-liburuak ‘Antes del Paraíso’ izena du.

Juan Soto Ivars

Águilas udalerrian (Murtzia) jaio zen, 1985ean. ‘Ajedrez para un detective novato’, ‘Siberia’ eta ‘La conjetura de Perelman’ eleberriak eta ‘Un abuelo rojo y otro facha’ liburua idatzi ditu. Argitaratu dituen azkeneko obrak dira eleberri bat, ‘Crímenes del futuro’, eta bi entsegu, ‘Arden las redes: la poscensura y el nuevo mundo virtual’ eta ‘La casa del ahorcado: Cómo el tabú asfixia la democracia occidental’ (biak Debaten argitaratuak). Zutabegilea da El Confidencial eta El Periódico de Catalunya egunkarietan eta ohiko kolaboratzailea Julia en la Onda (Onda Cero) eta Hoy empieza todo (Radio 3), irratsaioetan eta Els Matins telebista-programan (TV3). Ezkonduta dago eta seme bat dauka. Harrezkeroztik, beste guztiak ezer gutxi axola diola dio.

Ana Iris Simón

(Campo de Criptana, Ciudad Real, 1991) Aranjuezko eskola publikoan egin zituen ikasketak. Ondoren, Kazetaritza eta Ikus-entzunezko Komunikazioa ikasi zituen Rey Juan Carlos Unibertsitatean, eta, aldi berean, Desigual moda-katean saltzaile eta Madrilgo Hiribide Nagusiko Telefónica eraikinean gida-lanetan aritu zen. Kazetari moduan hasi zuen lanbide-ibilbidea, TELVA aldizkariaren ‘Estilo de Vida’ atalean, eta, ondoren, VICE Españan erredaktore eta RTVEren Playz kanal digitalean gidoilari izan zen. Haren lehenbiziko liburuak ‘Feria’ (Círculo de Tiza, 2020) du izena, eta, hamabi edizio baino gehiago saldu ostean, sekulako fenomeno literario eta soziala bihurtu da. Gaur egun, zutabegilea da El País egunkarian, eta beste komunikabide batzuetan ere kolaboratzen du.

Javier del Pino

(Madril, 1964) kazetaria eta Ingeles Filologian diplomaduna da. 1988an, Cadena SERen hasi zen lanean. ‘Hora 25’ albistegietan parte hartu zuen, eta, gero, Washington-eko berriemailea izan zen hamabost urtez. 2012az geroztik, asteburuetan liderra den ‘A vivir que son dos días’ goizeko irratsaioa zuzentzen eta aurkezten du. Umorea da, hain zuzen, programaren bereizgarrietako bat. “La Antena de Oro” eta “Ondas” sariak jaso ditu, besteak beste.

Luz Sánchez-Mellado

(Alcalá de Henares, Madril, 1966) idazlea eta kazetaria da. 2009az geroztik, literatur eta gaurkotasuneko zutabeak argitaratzen ditu El Paísen, han egin duelarik lanbide-jarduera gehiena. Aipagarria da larunbatetako aldizkarirako sortu zuen ‘Portera de Día’ seriea; 2015ean, ostegunetako azken orrialdeko zutabea idazten hasi zen, eta 2017an, berriz, igandeetako ‘Gente con Luz’ elkarrizketa-atala. Cadena Ser informazio-zerbitzuetan lan egin du eta gaur egun hainbat komunikabide eta programetan kolaboratzen du (Carles Francinoren La Ventana). 2012an, ‘Estereotipas’ (50 emakume-mota desberdinen bilduma) argitaratu zuen, El País egunkarian eta Elle aldizkarian hainbat urtez idatzitako iritzi-artikuluetan oinarrituta.

Mikel Martinez

Arinzanon (Lizarra-Nafarroa) jaio zen 1955ean, eta Bilbon bizi da. Maskarada Antzerki Taldean aritu zen urte luzez, eta antzerki-obra askotan ikusi dugu aktore-lanetan, horien artean Darío Fo-ren ‘Negros’ eta Stalislaw Lem-en ‘Bitácoras estelares’. 2000.urtean, Tartean antzerki-proiektua sortu zuen Patxo Telleriarekin eta Jokin Oregirekin, eta, urtebete beranduago, Patxorekin ‘ez dok Hiru Bikoteatroa’. Duo artistikoa sortu zutenetik antzerki-obra ugaritan parte hartu dute. Antzezlanak sortu, ekoiztu eta antzeztu dituzte, ‘Euskara Sencilloaren Manifiestoa’ eta ‘Desentxufatuak’, kasu. Zuzendaria, aktorea, gidoilaria eta zinemako zuzendari-laguntzailea izan da, eta irakaslea ere bai. ‘Café Bar Bilbao’ Antzerki Sariak sortu ditu.

Patxo Telleria

Bilbon jaio zen, 1960an. 1985ean, aktore-lanetan hasi zen Maskarada taldean (antzerki independenteko konpainia), eta han ekin zion idazle-lanari ere. Harrezkeroztik, antzerki-obrak idatzi, interpretatu eta zuzendu ditu. Aitor Mazo, Lander Iglesias eta hiruek Txirene konpainia sortu zuten. 2000.urtean, Tartean antzerki-proiektua sortu zuen Mikel Martinezekin eta Jokin Oregirekin, eta, urtebete beranduago, Mikelekin ‘ez dok Hiru Bikoteatroa’. Duo artistikoa sortu zutenetik antzerki-obra ugaritan parte hartu dute. Antzezlanak sortu, ekoiztu eta antzeztu dituzte, ‘Euskara Sencilloaren Manifiestoa’ eta ‘Desentxufatuak’, kasu. Hamarkada batean, antzerkiko aktore- eta egile-lanekin uztartu zuen gidoigintza, eta, besteak beste, ‘Ertzainak’ eta ‘Goenkale’ telesailen gidoiak idatzi zituen. Aitor Mazorekin ‘La máquina de pintar nubes’ eta ‘Bypass’ filmak idatzi eta zuzendu zituen.

Ane Gebara

2016an hasi zen ipuin-kontalarien mundua aztertzen; lehenbizi, Madrilgo Ipuin Kontalarien Eskolan, eta, ondoren, Héctor Uri narratzailearekin. 2017an, Ordiziako Ahoz Aho lehiaketan parte hartu zuen eta harrezkeroztik ohikoa da jaialdian. Urte horretan bertan, helduentzako ipuinak kontatzen hasi zen, Gazte Sortzaileak bekari esker. Itziar Rekalderekin ‘Harriak kontatu didatena’ ikuskizuna sortu zuen. 2019an, Marta Alzaterekin ‘las Marchanillas’ taldea osatu eta ‘Ardi latxa oihanean galdu zenekoa’ txotxongilo-ikuskizuna plazaratu zuten. 2018an, Gazte Sortzaileak bekari esker, antzerkira egin zuen salto eta Josune Velez de Mendizabalekin eta Jason Guerrarekin ‘Kittorik ez!’ antzezlana sortu zuen.

Josune Velez de Mendizabal

(Gasteiz, 1977) Antzerki-ikasketak egin zituen Eszena-Arte Tailerrean eta Baratza Aretoan, eta baita Euskal Herriko Unibertsitatean ere. Interpretazio-titulua lortu zuen. Tranpola taldea sortu zuen eta 2016ko Zurrunbilo Jaialdian ezagutarazi zuen bere burua, ‘Oingoan Bai!’ obrarekin. 2017an, Josune Parasite konpainiarekin kolaboratu zuen Gasteizko Nazioarteko Antzoki Jaialdian, ‘Enredados’ deialdiaren barruan. Gaur egun, aktorea eta banatzailea da Pez Limbo konpainian. 2020an, ‘Kittorik ez!’ sortu eta ekoiztu zuen Ane Gebararekin eta Jason Guerrarekin, Les Bobé-Bobè deitu zioten konpainian. Azken urtean, Mamiak proiektua sortu du Marina Ortiz de Suárez, Ander Gondra, Edu Zelaieta, Txema Ramírez de la Piscina eta Irantzu Lekue taldekideekin batera.

Gaizka Chamizo

(Galdakao, 1987) Pedagogian lizentziaduna eta Hezkuntza Berezian diplomaduna da UPV/EHUn. Pailazoa, irakaslea eta zinemako eta antzerkiko aktorea da. Besteak beste, Iciar Bollaínen ‘Maixabel’ film luzean, Erik Camposen ‘Si te mueres te mato’ film laburrean eta Tantaka telebistako ‘Hola mundo cruel’ websailean parte hartu du. Antzerkiari dagokionez, 2021ean aktore aritu zen Arriaga Antzokiko Erwartung operan, eta ‘Amatxik dixit’ obra sarituan eta ‘Lurrak’ ikuskizunean parte hartu zuen. Laster, Paul Urkijoren ‘Irati’ film luzean eta Borobil teatroaren ‘Narziso’ ikuskizunean ikusiko dugu. 2021eko Aktorerik Onenaren Saria jaso zuen 6. pabiloiko Antzerki Arineko Jardunaldietan (Salaketa antzezlanarengatik) eta 2019ko euskarazko ekoizpenik onenaren Kriseilu Saria (Amatxik dixit antzezlanarengatik), 6. Pabiloiko Antzerki Arineko Jardunaldietan ere.

Pablo Martín Sánchez

(Reus, 1977) doktorea da Hizkuntza eta Literatura Frantsesean, Lilleko Unibertsitatean, eta doktorea ere Literaturaren eta Artearen Teorian eta Literatura Konparatuan, Granadako Unibertsitatean. Obra hauek argitaratu ditu: ‘Fricciones’ (2011) kontakizun-liburukia eta ‘El anarquista que se llamaba como yo’ (Acantilado, 2012), ‘Tuyo es el mañana’ (Acantilado, 2016), ‘Agatha’ (2017) —Sara Mesarekin lankidetzan idatzitako liburua— eta ‘Diario de un viejo cabezota’ (Acantilado, 2020) eleberriak. Marcel Schwob-en eta beste hainbat autoreren lanak itzuli ditu, eta gaztelaniara itzuli du 2020ko fenomeno literarioa Frantzian, Hervé Le Tellier-en ‘La anomalía’. Oulipo esperimentazio-taldeko espainiar bakarra da.

César Coca

(Bilbao, 1957) Kazetaritzan doktorea eta Informazio Zientzietan eta Politika Zientzietan eta Soziologian lizentziaduna da. El Correon egin du lanbide-ibilbidea, eta erredaktore izateaz gainera zuzendari-laguntzailea da. Dozena bat libururen egilea edo egilekidea da. 2006an, Entseguaren Miguel de Unamuno Saria irabazi zuen. Kazetaritzako irakaslea da UPV/EHUn, eta Kazetaritzako Masterra El Correon eta EHUn.

Elena Sierra

(Bilbao, 1980), Kazetaritzan lizentziaduna da UPV/EHUn. El Correon eta Bilboko udal-egunkarian kolaboratzen du eta jardunaldietako eta ekitaldietako komunikazioaz eta antolaketaz arduratzen da aldizka. Ikus-entzunezko gidoietan parte hartu du eta, beste egile batzuekin batera, ‘Bakio: el pueblo habla a través de sus símbolos’ eta ‘Un viaje de ida y vuelta Peripecias de la familia Goffard por Europa’ oroitzapen familiarreko eta kolektiboko liburuak eta ‘El hacedor de titulares’ eleberria idatzi ditu. ‘Historia de una escuela: Escuelas Zabala’ eta ‘Nicolás María de Urgoiti. Castillos de papel’ dira haren bakarkako obrak. Azkar irakurtzen du, barre asko egiten du.

Azul Tejerina

(Zumarraga, Gipuzkoa, 1973) kazetaria da bokazioz. Kontakizunak idaztearekin eta benetako edo alegiazko istorioak kontatzearekin egiten zuen amets, eta «munduko ofiziorik onena» deritzonaren «atzaparretan» amaitu zuen. Pertsona kuriosoa da izatez. Nafarroako Unibertsitateko irakasle elkartua da Irrati-narratiban eta Publizitatean. Enpatia lantzen du (besteen tokian jartzeko), eta uste du komunikabide guztiak direla baliagarriak herritarren zerbitzura jartzeko. Haren pasioa, ordea, irratia da. Cope Madrid eta Cope La Rioja irratietan aritu ostean, 2020an Cadena Ser-en hasi zen lanean, eta hamabi urte daramatza ‘Hoy por hoy Bilbao’ irratsaioa zuzentzen.

Carolina Ontivero

(Bilbao, 1975) Kazetaritza, Publizitatea eta Harreman Publikoetan lizentziaduna da Euskal Herriko Unibertsitatean. Ja! jaialdia antolatzeaz arduratzen da, 2010an La Risa de Bilbao izenaren pean sortu zenetik. Gaur egun, Juan Basen zuzendarikidea da eta programazioaz eta komunikazioaz arduratzen da nagusiki. Gau-mahaia doluari, gerrei eta kontzentrazio-esparruei erreferentzia egiten dieten liburuz beteta dauka. Hala ere, edo horrexegatik, umorea baloratzen du ororen gainetik.