Erakusketa
Nor zen Joaquín Pertierra? Galdera horri erantzuteko, magiazko trukoetan bezala, irudimena eta errealitatea nahasten dituen enigma batean murgildu behar gara. Erakusketa honek Pertierra misteriotsuaren obra eta Javier Olivaresen eta Fernando Mariasen arteko adiskidetasuna goraipatzen ditu. Erakusketa grafikoaren eta sorkuntza prozesuaren kartografiaren arteko nahasketa da. Omenaldi bikoitza ere bada: XX. mende erdialdeko ilustratzaileei eta samintasunez oroitzen dugun Fernando Marías handiari.
Pertierra enigma
Sala Axular y anexos de Bizkaia Aretoa UPV/EHU
Irailaren 20tik urriaren 22ra*
SARRERA LIBREA
Astelehenetik ostiralera: 08.00etatik 20.00etara
Larunbat eta jaiegunetan: 10.00 – 14.00 / 16.00 – 20.00
Igandea: 10.00 – 14.00
*Urriaren 9an eta 10ean erakusketa itxita egongo da.
Javier Olivares ilustratzaileak eta Fernando Marías idazleak, etsipenez oroitzen dugun jaialdiko lagun handiak (2022ko otsailean zendu zen), egindako lanaren emaitza da ‘El enigma Pertierra’ erakusketa. Hamalau urteko lankidetzaren ostean, Astiberrik duela gutxi mimoz argitaratu duen liburua hasiera batetik bere egileek amestutako erakusketa baten katalogoa da. Guk askoz ere beranduago izan genuen Pertierraren berri, Fernandoren heriotzaren lehen urteurrenean, hain zuzen. Hainbeste gustatzen zitzaizkion txantxa literario haietako bat zela ulertu genuen, eta jarraipena eman behar geniola ere. Horregatik, jokoa onartu genuen: erakusketak argia ikusiko zuen.
Jaialdiak erakusketa hau ekoitzi eta diseinatu du, Olivaresen konplizitatearekin, jaialdiaren 14. ediziorako. Ondoren, bere ibilbiderako prest egongo da.
Nor zen Joaquín Pertierra? Bidaia honetan magia eta misterioa uztartuko dira, bizitzan irudizkoa eta erreala eskutik doazen hein berean. Irudimenaren ahalmenean oinarritutako sorkuntza-prozesua da erakusketa. Horretarako, Joaquín Pertierraren misterioan murgiltzen da. Javier Olivaresek lan izugarria egin zuen ilustratzaile enigmatikoa haragitzeko, eta bere nortasun artistikoa biderkatu ez badu, lortu du behintzat hura bikoiztea. Lagun minak diren bi pertsonen arteko istorioa da, «izaki erreal iheskor» batekin hirukote bihurtutakoa, eta omenaldi bikoitza ere bai, 40ko, 50eko eta 70eko hamarkadetako ilustratzaile ahaztuei nahiz geldirik egon ezin zuen Fernando Marías idazle sutsuari.
El asunto Pertierra – Fernando Marías
AURREKARIAK
En noviembre de 2009 la editorial SM encargó al novelista Fernando Marías la escritura de una novela que habría de ser la primera de género transmedia escrita en idioma español para jóvenes. Con el término transmedia se denominaba un género, incipiente entonces, que reuniera, además de letra impresa, opciones como páginas web, conexiones YouTube, etc.
Fernando propuso ‘El silencio se mueve’, novela que narraría la historia de Joaquín Pertierra, ilustrador español nacido en 1919 y fallecido en 1981, que durante los años de la guerra civil española se habría visto envuelto en un asesinato que lo perseguiría el resto de sus días.
Parte esencial de ‘El silencio se mueve’ sería un cómic que Pertierra habría dibujado a finales de los años 70 del siglo pasado en el cual se hallarían, ocultas, pistas para resolver ese crimen que lo atormentaba: una suerte de confesión encubierta. Para crear ese cómic Fernando y SM convocaron a Javier Olivares, ilustrador, guionista y autor de cómics. Se quería jugar con la idea de que Pertierra existió realmente y creó realmente ese cómic, y para ello se puso a Javier una insólita condición que él, de forma todavía más insólita, aceptó: debía renunciar a firmar el libro para que ese juego de identidades fuese aún más efectivo. A Javier le divirtió no solo “inventar” una forma nueva de dibujar, sino también la idea de alimentar, fuera del libro, un blog con supuestos dibujos que Pertierra habría hecho a lo largo de los años.
‘El silencio se mueve’ se publicó en octubre de 2010. El ambicioso proyecto de novela no funcionó como la editorial y los autores esperaban.
Fue entonces cuando comenzó la extraordinaria historia de Joaquín Pertierra.
PERTIERRAREN AFERA
2009ko azaroan, SM argitaletxeak ‘transmedia’ generoko eleberri bat idazteko eskatu zion Fernando Marías eleberrigileari. Gaztelaniaz eta gazteentzat idatzitako lehena izango zen. ‘Transmedia’ terminoak genero hasiberri bati egiten zion erreferentzia, eta, hain zuzen, letra inprimatuaz gainera, web-orriak eta YouTube konexioak bilduko zituen.
Fernandok El silencio se mueve proposatu zuen, Joaquín Pertierraren istorioa kontatzen duen eleberria. Ilustratzaile espainiarra 1919an jaio eta 1981ean hil zen, eta bizitza osoan gainean edukiko zuen hilketa batean nahastuta ikusi zuen bere burua, Espainiako Gerra Zibilean.
Eleberriaren zati nagusia Pertierrak 70eko hamarkadaren amaieran marraztutako komiki bat da, sufriarazten zuen hilketa argitzeko pistak ezkutuan zituena; nolabaiteko isilpeko aitorpena. Fernandok eta SM argitaletxeak Javier Olivares ilustratzaile, gidoilari eta komiki-egileari eskatu zioten komikia sortzeko. Pertierra existitu zela eta komikia sortu zuela iradoki nahi zen. Horregatik, nortasun-joko hori are eraginkorragoa izateko, ezohizko baldintza bat jarri zen. Javierrek, itxura guztien kontra, onartu egin zuen. Dibertigarria iruditu zitzaion ez bakarrik marrazteko modu berri bat “asmatzea”, baita liburuaz gain blog bat mantentzea ere, Pertierrak urteetan zehar egin zituen ustezko marrazkiekin.
2010eko urrian argitaratu zen El silencio se mueve eleberria, baina asmo handiko proiektu hark ez zuen argitaletxeak eta egileek esperotako emaitza izan.
Orduan hasi zen Joaquín Pertierraren istorio harrigarria.
PERTIERRA ENIGMA METRO BILBAON
Indautxuko geltokia
irailaren 17etik urriaren 16ra
San Mamesko geltokia
urriaren 16tik 30era
‘Pertierraren enigma’ erakusketaren barruan, Javier Olivaresen eta Joaquín Pertierraren tamaina handiko hamar ilustrazio erakutsiko dira Bilboko metro-geltokietan: irailaren 17an urriaren 16era arte Indautxun eta urriaren 16tik 30era San Mamesen.